Özlem Kara
Bayan Cinayetlerini Durduracağız Platformu bilgilerine nazaran, 2022 yılında 269 bayan katledildi. Yalnızca temmuz ayında 44 bayan öldürüldü. Bu bayanlar ortasında yer alan Deniz Özarslan, Hanife Çakıcı, Ezgi Zerkin, Beyza Doğan’ın katilleri için aldırdığı uzaklaştırma ya da müdafaa kararı vardı. Lakin bu kararlar katledilmelerini önleyemedi.
‘Koruma Kanunu’ kapsamında alınması gereken tedbirlere ait konuşan İzmir Barosu Bayan Kurulu Lideri Perihan Çağrışım Kayadelen, uzaklaştırma kararlarının hakimin takdir yetkisine nazaran değiştiğini belirtti.
Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu ve Bayan Meclisleri Üyesi Hilal Susuz da bayanların ‘koruma kararı’ kapsamında karakola gittiklerinden dilekçelerinin ciddiye alınmadığını söyleyerek, vazifeli polislerin keyfi süreç yaptığını tabir etti.
KADINLARIN SAYISIZ ŞİKAYET DİLEKÇESİ VARDI
2021 yılında erkeklerin öldürdüğü 280 bayanın en az 33’ü fail hakkında uzaklaştırma yahut muhafaza kararı çıkarmıştı. 2022 yılında şimdiye kadar katledilen 269 bayanın pek birden fazla kendisini tehdit eden, şiddet uygulayan erkekler hakkında müdafaa yahut uzaklaştırma kararı aldırmıştı. Kimi bayanların polise verdiği sayısız şikayet dilekçesi bile vardı.
Örneğin; İzmir’de yaşayan Ezgi Zerkin, 28 Temmuz’da boşanmak üzere olduğu Deniz Özarslan tarafından ateşli silahla vuruldu. Ezgi tekraren fail hakkında şikayette bulunmuştu. Uzaklaştırma kararı çıkardı lakin bunların hiçbiri faili durduramadı. Zira Hatay Karakolu tarafından daima konutuna geri gönderildi. Ezgi’nin katili hâlâ yakalanamadı.
Hanife Çakıcı, İzmir’de, daima şiddet gördüğü için boşanma basamağında olduğu ve hakkında uzaklaştırma kararı aldırdığı Haydar Çakıcı tarafından kesici aletle öldürüldü.
İstanbul’da yaşayan Beyza Doğan şimdi 16 yaşındaydı. Beyza Doğan’ın katili Selim Tekin, Doğan’ı katletmeden evvel beş sefer kaçırmıştı. Beyza Doğan ve ailesi, Tekin hakkında isimli makamlara 35 defa şikâyette bulunmuştu.
İzmir Barosu Bayan Komitesi Lideri Perihan Çağrışım Kayadelen ‘HAKİMİN TAKDİR YETKİSİNE NAZARAN DEĞİŞİYOR’
Uzaklaştırma kararının içeriğinin değerli olduğu söyleyen İzmir Barosu Bayan Kurulu Lideri Perihan Çağrışım Kayadelen, her uzaklaştırma kararının birbirinden farklı olduğunu, olayın özeline nazaran bazen 100 bazen de 1 kilometreye kadar uzaklaştırma verilebildiğini belirtti. Kayadelen, bu durumun hakimin takdir yetkisine nazaran değiştiğini söz etti.
Kayadelelen’e nazaran müdafaa kararı ihlal edildiğinde şahsa mahpus cezası verilmesi gerekiyor lakin bu çoğunlukla uygulanmıyor: “Mahkeme, irtibat araçlarıyla rahatsız etmeme, bayana yönelik iş yeri değişikliği, erkeğe elektronik kelepçe kararı verebilir. Bu kararların birden fazla çeşidi var. Temelde muhafaza kararı ihlal edildiğinde, kişinin ‘zorlama hapsi’ dediğimiz mahpus cezasıyla cezalandırılması gerekiyor. Bizim asıl sorunumuz burada. Kararların, uygulanmasındaki düşünce.”
‘ZORLAMA MAHPUS KARARLARINDA MAHKEMELERDEN DİRENÇ GÖRÜYORUZ’
Kadın cinayetlerinde mevzuatın işlemediğini lisana getiren avukat Kayadelen, bunu için bir siyasi iradenin olmadığını belirtti. Siyasi iradenin bayan düşmanı siyasetler ürettiğini, İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasının da failleri cesaretlendirdiğini anlatan Kayadelen, “Kadın bir müdafaa kararı aldığında, olağanda kişi zorlama mahpusa çarptırılması gerekirken biz mahkemelerden önemli bir direnç görüyoruz. Evvel bu durumun karşı tarafa bildiri edilmesi lazım. Bildiride de külfetler çıkıyor, bildiri yapmıyorlar. Bu noktada önemli bir direnç var zorlama hapislerinin uygulanmasında. Zorlama mahpusları uygulanmadığı için de failler ‘Nasıl olsa ben muhafaza kararını ihlal etsem de bana bir şey olmaz’ diye düşünüyorlar. Bu türlü bir kahır yaşıyoruz. Aslında kanunlar uygulansa, bayanların korunması mümkün. Lakin iktidar İstanbul Sözleşmesi’nden çıkma ve kanunları uygulamama üzere bir irade gösteriyor. Bilhassa son devirde İzmir’de çok fazla bayan cinayeti işlendi. Bunun temel sebebi de bayana yönelik şiddetle uğraş etmek için bir irade yok ülkemizde. Kelamda çıkıp ‘bizim iç hukukumuz, kanunlarımız yeterli’ diyorlar ancak her gün daha fazla bayan öldürülüyor. Maalesef gerçekle teori birbirini tutmuyor” tabirlerini kullandı.
‘İSTANBUL SÖZLEŞMESİ’NDEN ÇIKILMASI BAYAN CİNAYETLERİNİ ARTIRDI’
İstanbul Sözleşmesi’nin feshedilmesinin akabinde bayan cinayetlerinin arttığının altını çizen Kayadelen, “İstanbul Kontratı yürüklükte olduğu periyotta, ‘İstanbul Sözleşmesi’ni uygulayın, uygulamıyorsunuz’ diye uğraş ediyorduk. İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasından itibaren toplumsal medyada, ‘Bundan sonra kontrat yok. Bayanları koruyacak bir şey yok’ denildi. Bize gelip ‘Sözleşme iptal oldu. Bundan sonra muhafaza alamayacak mıyız?’ diye soran bayanlar oldu. Yahut karakola gittiklerinde ‘Artık kontrat yok. Kanun da uygulanmayacak’ diyen polislerle karşılaştıklarını anlattılar. Bu türlü bir algı oluştuğu için bunun sonucu olarak da maalesef bayan cinayetleri daha da arttı” diye konuştu.
‘ASIL ADALET BAKANLIĞI’NIN BİR ŞEY YAPMASI LAZIM’
Koruma kararlarının aktif uygulanması için İzmir Barosu olarak çaba ettiklerini lisana getiren Kayadelen, mevzuyla ilgili Adalet Bakanlığı’nı işaret ederek, “Tebligatların yapılması, faillere zorlama mahpusların uygulanması için her vakit savcılıklarla, aile mahkemeleri ile görüşme halindeyiz. Bu mevzu hakkında ortak bir çalışma yürütmeye de çalışıyoruz. Biz aslında alanda çaba ediyoruz fakat bununla ilgili asıl Adalet Bakanlığı’nın bir şey yapması lazım. Müdafaa kararlarıyla, çıkan zorlama mahpusları ortasında o kadar büyük bir oransal dengesizlik var. Mesela hiç istatistik yayınlamıyorlar. Biliyorlar ki, tutulabilecek bir istatistik zati yok. İstatistik fiyatlarsa durumun ne kadar makûs olduğu ortaya çıkacak. Bunların takip edilip sorulması gerekiyor” dedi.
Bayan Cinayetlerini Durduracağız Platformu ve Bayan Meclisleri Üyesi Hilal Susuz ‘DEVLETİN MÜDAFAA KARARI ALTINDA ÖLDÜRÜLEN BAYANLARLA İLGİLİ BİR SİYASETİ YOK’
Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu ve Bayan Meclisleri Üyesi Hilal Susuz, İçişleri Bakanlığı, Adalet Bakanlığı ve Aile ve Toplumsal Hizmet Siyasetler Bakanlığı’nın, Türkiye’de katledilen bayanların bilgilerini tutması gerektiğini belirtti. Susuz, bakanlığın açıkladığı datalarla kendilerinin elde ettiği dataların uyuşmadığını belirterek şunları söyledi: “Kaç bayan öldürülüyor, bayanların kaçı müdafaa kararına karşın öldürülüyor? Bizim asıl sıkıntımız burada başlıyor. Biz gönüllerden oluşmuş bir derneğiz. İçişleri Bakanlığı, birinci yedi ayın verisini açıklıyor. Fakat bizim verilerimizden daha az bir bayan cinayeti verisi açıklıyor. Bu, çok sorunlu bir durum. Bakanlıklar, KADES’e başvuran bayanları söylüyorlar lakin bu bayanlar için neler uygulandığının bir devamı yok. Bu katillerin kaç adedine elektronik kelepçe verildi, kaç bayan muhafaza kararına karşın öldürüldü? Bu bilgi yok. Yetkili makamların muhafaza kararı olmasına karşın öldürülen bayanların raporlarını tutması demek onunla ilgili bir siyaset geliştireceğini de öngörmek demek. Devletin müdafaa kararı altında öldürülen bayanlarla ilgili bir siyaseti yok.”
‘KADINLAR MÜDAFAA KARARINA KARŞIN ÖLDÜRÜLÜYOR’
Türkiye’de bayan cinayetlerine ait bir sistemin olmadığını lisana getiren Susuz, “Ezgi Zerkin’in annesi, kızının beyin vefatı haberini aldığı vakit devlet sistemlerinin nasıl işlemediğini lisana getirdi. Bizim yıllardır İstanbul Sözleşmesi’nde temel olarak anlattığımız şey buydu. İstanbul Kontratı eksiksiz uygulansaydı, Ezgi Zerkin’in annesinin bahsettiği eksiklikler olmayacaktı. İstanbul Mukavelesi bütünlüklü olarak devlete, ‘önleyeceksin, koruyacaksın, kovuşturacaksın, bayanları koruyacak siyasetler geliştireceksin’ diyor. Bir bayanın şiddete uğramadan evvelki süreci ile yasal sürece geçildikten sonraki boyuta kadar bütünlüklü ele alıyor. Devlet olarak bundan çekiliyorsan, olağan ki bu devlet sistemi işlemez. Ezgi Zerkin’i vuran kişi ‘Ben aslında ceza aldım fakat bakın özgürüm, bana bir şey olmaz, sana istediğimi yaparım’ diye Ezgi’yi aylarca tehdit etti. Ezgi aylarca kaçacak yer aradı. Buna karşın bu şahsa bir elektronik kelepçe dahi takılmıyorsa, burada İstanbul Sözleşmesi’ni uygulamayan devleti hatalı buluruz” tabirlerini kullandı.
‘KADINLARIN DİLEKÇELERİ CİDDİYE ALINMIYOR’
Kadınların muhafaza kararı çıkarmasının kolay olmadığını lisana getiren Susuz, bayanların müdafaa kararı almak için gittikleri karakolda bulunan memurun insafına kaldıklarını belirtti. Ayşe Tuğba Aslan’ı hatırlatan Susuz, bayanların şikayet dilekçelerinin ciddiye alınmadığını söyledi. Bayanların, muhafaza kararı çıkarttırmak için karakola başvurduğunda, keyfi süreç yapıldığını öne süren Susuz, “Kadınları ya karakoldan çıkarıyor ‘ya da bir şey olmaz’ diyorlar. Ezgi Zerkin’in cenazesinde annesinin Hatay Karakolu’na söylemediği kalmadı zira Ezgi’yi devamlı konuta gönderdiler” diye konuştu.
Boşanmak üzere olduğu erkek tarafından öldürülen Ezgi Zerkin’in annesi, kızının beyin vefatının gerçekleştiğini öğrenince hastane önünde sitem etti. 28 Temmuz’da boşanmak üzere olduğu erkek tarafından vurulan Ezgi Zerkin’in beyin vefatı 31 Temmuz’da gerçekleşti. Kızının mevt haberini Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi önünde basın açıklaması sırasında öğrenen annesi isyan etmişti. Kızının uzaklaştırma kararı aldırdığını, Çankaya’daki aile içi şiddette kabahat duyurusu olduğunu, buna karşın devletin kızını koruyamadığını söylemişti.