Zehra ORUÇ GÜLTAŞ / Ali ŞAHİN
Erkenci incirin kalite problemi nedeniyle gümrükten dönmesi, Bursa Siyah İnciri’nin de imajını zedeledi. Bursa’nın aynı zamanda coğrafi işaretle koruma altına alınan ürünü Bursa Siyah İnciri, bu yıl ilk kez gümrükten geçer not alamadı. Pazarda ciddi daralma yaşayan ihracatçı, üreticiden mal almaya çekinir oldu. İhracatçı, “Satamayacağım ürünü neden alayım!” derken, üretici ise mahsulün tarlada kalmasından dertli. Uludağ Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği (UYMSİB) Başkanı Senih Yazgan, “Rekolte arttı, pazar daraldı. Siyah incir için kötü bir yıl” dedi.
Hasat sezonu başlangıcında yüksek rekolte üreticiyi umutlandırsa da ilerleyen günlerde yaşanan arz fazlasına bağlı fiyat gerilemesi ve alım kotalarının oluşturulması mahsulü tarlada bıraktı. 2021’de en çok Almanya, Hollanda ve İngiltere’nin de bulunduğu 40 ülkeye ihraç edilmişti. Bu yıl bu ülkelerin uyguladığı gümrük kısıtlamaları ihracatçının pazarında daralmaya neden oldu. Yüksek rekolte nedeniyle ürün bolluğu yaşanan siyah incirde ihracatlık mahsul fiyatı hızla gerilerken olgun incir ile reçellik incir arasındaki makas daraldı.
İlk kez gümrükte takıldı
Ürün alımları ile ilgili yaşanan sıkıntılarda tepkilerin odak noktasında kalan ihracatçı firmaların satamayacağı malı almasının mümkün olmadığını belirten Yazgan “Bu konuda aslında birkaç farklı soruna bakmamız gerekiyor. İncir Avrupa’da egzotik meyve raflarında yer alıyor. Bizim de birinci pazarımız burası. Avrupa’da yaşanan enflasyon nedeniyle bölgedeki tüketim alışkanlıklarında önemli değişikler yaşandı ve egzotik meyve talebi düştü” dedi.
Bursa siyah incirinin ihracat sürecinin bu yıl kolay olmadığını ve firmaları da zorladığını belirten Yazgan, “Ülkemizdeki erkenci bölgelerden giden incirlerde yaşanan kalite problemi ne yazık ki Bursa Siyah incirinin de algısını kötü yönde etkiledi. Bu sene ilk defa Bursa siyah inciri gümrükteki kalite kontrolü geçemedi ve bazı partiler geri gönderildi” diye konuştu.
Dönemsel olgunlaşma olmadı
Yazgan ayrıca bu sezon tarladaki ürün miktarında da yükseldiğine dikkat çekerek, “Bu sene siyah incirde iki boğum arası mesafe kısaldı. Ayrıca bizim aralarında ufak farklarda olsa dönemsel olarak olgunlaşma süreleri ayrışan bölgelerimizin tamam mevsimin de etkisiyle birlikte olgunlaştı. Nereden bakarsanız bakın bu yıl siyah incir için kötü bir yıl oldu” dedi.
Yeni pazar gerekli
“Biz yine 18 bin ton dolayında alıma ulaşırız” diyen Yazgan; “Ama dediğim gibi satamayacağımız ürünü de alamayız. Bu yıl fiyat da üreticiyi memnun etmedi, bizim için de benzer bir durum söz konusu. Gelecek yıl için Uzakdoğu’da pazar yaratmak adına Bursa Büyükşehir Belediyesi ile birlikte bir çalışma içerisindeyiz” dedi.
Raf ömrü kısaldı, nakliye sorunumuz var
Bursa’nın en çok siyah incir ihracatı yapan firmalarından olan Alya Meyve’nin şirket müdürü ve UYMSİB Muhasip Üyesi Ceyhun Gündüz sadece incirde değil birçok meyve ihracatçısının şu anda en büyük probleminin nakliye olduğunun altını çizerken, “Biz de daha fazla ihracat yapmak istiyoruz. Ama aldığımız ürünlerin raf ömrü kısa ömrü 7-8 gün kısalmış durumda. Bizim bunları aldıktan sonra kısa bir süre içinde talebin geldiği bölgelere ulaştırmamız gerekiyor. Ama başaramıyoruz. Kara nakliyesi konusunda gümrüklerde araçlar bekletiliyor. Hava nakliyesi konusunda yapılan planlama hataları bizim ürünümüzün yerde kalmasına neden oluyor” dedi.
Ayrıca ne yazık ki bizim en büyük girdi maliyetimizi ürün değil, yardımcı ambalaj malzemeleri diyen Gürbüz, “Siyah incirin yurt dışı satış fiyatı değişmedi ama iç piyasada temin etmemiz gereken girdi ürünlerinin maliyetleri misliyle arttı” diye konuştu.
Kraliçe inciri için Büyükşehir devreye girdi
Bursa’nın coğrafi işaretli ürünü Bursa Siyah İnciri pazarında yaşanan daralma ve ‘rekoltenin yüksek olmasına bağlı’ değer kaybı üzerine Bursa Büyükşehir Belediyesi iştiraklerinden Tarım ve Peyzaj AŞ. yeniden devreye girdi. Geçen yıl 29 bin ton üretilen siyah incirin yüzde 70’i ihraç edilirken, ‘pazar sorunu yaşanmaması nedeniyle’ Büyükşehir Belediyesi alım desteği yapmamıştı. Ancak bu yıl rekoltenin 40 bin tonu aşması ve ihracat beklentisinin de yüzde 40’lara düşmesi nedeniyle, piyasada yaşanan incir bolluğu fi yatlara da olumsuz yansıdı. Bunun üzerine Bursa Büyükşehir Belediyesi, üreticinin mağdur olmaması ve dünyaca ünlü siyah incirin hak ettiği değeri bulması için yeniden devreye girdi. Rekoltenin yüksek olduğunu ve ellerinde sınırsız kaynak bulunmadığını hatırlatan Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Alinur Aktaş, “Bursa incirini, Bursa Siyahını başka incirlerle karıştırmayalım” vurgusu yaptı.
Siyah İncir dalında kaldı
CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, geçen yıl kilosu 20 liradan satılan incirin sadece bu yıl masrafının 15-20 lira olduğunu, 10 liraya dâhi satılamadığını söyledi. Sarıbal, “Hasat dönemi geldiği halde alıcı olmadığı için incir dalında kaldı. Ekonomik kriz nedeniyle dünyada gıda ürünlerinde bir aksama var. Ama geçen yıl bu ürünleri alan iş dünyası, tüccarlar, bu yıl Avrupa’da, Rusya’da geçen yılın altında mı satıyorlar bu ürünü? Böyle bir şey yok! Tüketimde bir miktar azalma var ama fi yatlarda bir düşüş yok. Oysa son bir yılda Türk Lirası dolar karşısında neredeyse 3 kat değer kaybetti. Yani geçen yılın fi yatlarıyla karşılaştırdığımızda bu yıl bu ürünün 60 liranın üzerinde olması gerekir. Bugün bu ürünün alıcısı yok” dedi. İYİ Parti Bursa İl Başkanı Selçuk Türkoğlu ise, “Türkiye’deki 40 bin ton üretimin yaklaşık 20 bin tonu ihracat hacmine sahip. Ancak siyah incir üreticisi pazar oluşturulamaması dolayısıyla tüccarların insafına bırakıldı” değerlendirmesini yaptı.