IŞİD’in Kobanê’ye yönelik taarruzlarına karşı 6-8 Ekim 2014’te gerçekleşen protesto aksiyonları münasebet gösterilerek Halkların Demokratik Partisi (HDP) eski Eş Genel Liderleri ve Merkez Yürütme Konseyi (MYK) üyelerinin ortalarında bulunduğu 22’si tutuklu 108 ismin yargılandığı Kobanê Davası’nın son duruşması mahkeme heyetinin kapalı şahitleri bâtın dinlemesiyle gündem oldu.
Tutuklu bulunan siyasetçilerden Selahattin Demirtaş son duruşmada mahkeme heyetinin bir an evvel karar vermesi tarafında davet yaptı. Savunma avukatları ise mahkeme heyetinin ‘hukuksuz delil’ üretme tarafında gayret gösterdiğini vurgulayarak heyete reaksiyon gösterdi. Bugüne kadar gelinen süreçte Kobanê Davası birçok tartışmayı da beraberinde getirdi. Davanın avukatlarından Cahit Kırkazak’la Kobanê Davası’nı konuştuk.
‘ÖNCE MİNARE ÇALINDI SONRA…’
Kobanê Davası’nın son duruşmasına bâtın şahitler damga vurdu. Bu şahitlerin hafta sonu dinlendiği ortaya çıktı. Zımnî şahitlerin mahkeme heyeti tarafından bilhassa hafta sonu dinlenmesi türel mi?
Kobanê Davası’nda evrak kapsamında somut kanıtların olmaması nedeniyle mahkeme heyetinin bir gayret içinde olduğunu görüyoruz. Bu eksiklik hukukun kendisidir. Öncelikle ceza hukuku açısından bireye bir hata isnat etmek için somut kanıtların ortaya konulması lazım. Hele tutukluluk için somut kanıtlar de tek başına yetmez, somut kanıtlarla birlikte tutuklanan kişinin, kanıtları karartma ve kaçma kuşkusu üzere kanunda açıkça sayılan durumların da somutlaştırılması gerekmekte. Lakin bu temel kural belge kapsamında Sayın Demirtaş ve Sayın Yüksekdağ başta olmak üzere yargılanan siyasetçiler için uygulanmadı. Öncelikle tutuklandılar, sonrasında evrakın savcısı kanıt arama arayışına girdi. Yani evvel minare çalındı, sonra çalınan minareye kılıf bulunmaya çalışıldı. Lakin evrak kapsamında müvekkillere isnat edilecek hiçbir somut kanıt bulunmayınca bilhassa de AİHM Büyük Daire Demirtaş-Türkiye kararında yargılama konusu HDP MYK’sı tarafından Kobanê’deki sivil halk ile dayanışma için atılan twitlerin ‘siyasal söz özgürlüğü’ kapsamında olduğu ve bu paylaşımlar nedeniyle bırakın tutuklanmayı, soruşturma bile açılamayacağına karar verince Kobanê Davası hukuken çökmüş oldu. Lakin siyasal irade Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ şahsında Kürt siyaseti ve HDP’yi tasfiye etmeye kararlı olduğundan bu sefer çaldıkları minareye kılıf olarak saklı şahit kanıtına başvurdular. O nedenledir ki Sayın Demirtaş ve Sayın Yüksekdağ 20 Eylül 2019 tarihinde tutuklandılar fakat tutuklanmalarına münasebet yapılan bâtın şahitlerin Aralık 2019 ve Ocak 2020 tarihinde tabirleri alındı. Bir kısım bilinmeyen şahitlerin (ABC123 gibi) da yargılama sırasında beyanları alındı.
‘DÜŞTÜKLERİ ÇELİŞKİDEN KURTULMAK İÇİN YOKLUĞUMUZDA ‘TANIKLARI’ DİNLENDİLER’
Ne anlatıyor kapalı şahitler?
Gizli şahitlerin beyanları yargılanan siyasetçileri içeride tutmaya yetmiyordu. Zira bâtın şahitlerin beyanları birbirleriyle çelişkili ve birbirlerinin tabirini çürüten beyanlardı. Örneğin bâtın şahitlerden birinin HDP MYK’sına talimatının devrin DBP Eş Genel Lideri Kamuran Yüksek tarafından Kobanê’de Sayın Demirtaş’a verdiğini söylerken (ki bu durumu Sayın Demirtaş, Sayın Kamuran Yüksek’in belirtilen tarihlerde gün gün, saat saat açık kaynaklardan Türkiye’de ve partisinin çalışmalarını yürüttüğünü mahkemede heyete tek tek anlattı) bir öbür saklı şahit talimatın iki şahıs tarafından Sayın Demirtaş’a Kobanê dönüşünde Suruç hududunda verildiğini söylüyordu. Bir öteki bâtın şahit da talimatın şifreli dijital bilgi ile ve yalnızca Diyarbakır HDP binasındaki bilgisayarda açılan dijital ortamdan geldiğini aktarıyordu.
Cahit Kırkazak Yani zımnî şahitler da aslında olmayan talimatın hangi yolla Sayın Demirtaş’a aktarıldığı konusunda uzlaşamıyorlardı. Bu da mahkeme heyetini yargılanan siyasetçilerin tutuklanmasının sürdürülmesi konusunda zora sokuyordu. Durum bu türlü olunca bu kere mahkeme heyeti öncelikle daha evvel belge kapsamında hiç ismi geçmeyen ABC123 (ki bu son duruşmada ismini açıklayarak açık tanıklık yaptı) hafta içi duruşmaya orta verilen 9 Şubat Çarşamba günü yokluğumuzda dinlendi. Sonrasında gerek yargılanan siyasetçilerin gerekse de avukatların soruları nedeniyle çelişkiye düşen bilinmeyen şahitleri düştükleri çelişkiden kurtarmak ismine bâtın şahit; Uzman, Ulaş ve başkalarını yokluğumuzda dinledi.
GİZLİ ŞAHİTLERİN ‘YAŞAM HAKKI’
Mahkeme heyeti saklı şahitlerin kapalı bir biçimde dinlenmesiyle ilgili olarak ‘yaşam hakkı’nı münasebet gösterdi.
Gizli şahitlerin yargılananların ve avukatların olmadığı bir ortamda ‘gizli’ biçimde sözlerinin alınması hukuk ismine kabul edilemez. Yani ‘gizli tanığın’ tabirinin ‘gizli’ alınmasının hukuken açıklaması mümkün değil. Mahkeme heyeti ‘gizli tanıkların’ sözünün ‘gizli’ alınması münasebetini kapalı şahitlerin ‘yaşam hakkı’ halinde soyut bir münasebet göstermekte. Halbuki aslında şahitler kendilerinin yahut yakınlarının ömür hakkında kaygı duydukları için ‘tanık muhafaza kanunundan’ faydalanılarak saklı biçimde tabir veriyorlar. Buna karşın saklı şahidi yargılananların ve avukatların olmadığı bir ortamda dinlemek ve yargılananlar ile avukatların soru sorma hakkını engellemekten öbür bir şey değildir. Elbet kapalı şahidin ömür hakkına yönelik bir hücum olursa buna yönelik önlemler alınmalı ancak önlemler alınırken ceza tehdidi altında bulunan yargılananın hakkı ile kapalı şahidin hakları ortasında ‘dengeleyici diğer garantilerin sağlanması’ gerekmekte. Zımnî dinleme, hazır bulunma hakkına sahip şahıslar olmadan şahidin dinlenilmesidir. Başka bir deyişle, şahidin taraflardan gizlenmesidir.
Bu yöntemin uygulanabilmesi için tarafların huzurunda dinlenilmesinin sadece şahit istikametinden ağır tehlike doğurması tek başına kâfi değil. Ağır tehlikenin yanında, bu tehlikenin öbür yolla giderilememesi de gerekir. Ya da maddi gerçeğin ortaya çıkartılmasını engelleme tehlikesinin doğmuş olması gerekir. Yani temel şart olan ağır tehlike yanında, ek şartlardan tehlikenin öteki yolla bertaraf edilememesi ya da gerçeğin ortaya çıkartılmasını engelleme tehlikesinin de gerçekleşmesi gerekmekte. Lakin mahkeme yargılanan siyasetçilerin ‘adil yargılanma’ hakkına yönelik hiçbir ‘dengeleyici güvence’ almadan, bâtın şahitleri bilinmeyen olarak dinlemiştir. Kaldı ki kapalı şahidin kapalı dinlenilmesi demek yargılananların yahut avukatların olmadığı bir ortamda dinlenilmesi demek de değildir.
‘TANIK YARGILANANLARI GÖRMELİ’
Gizli şahitlerin dinlenmesini hukuka uygun bulmadığınızı söylüyorsunuz. Pekala bâtın şahit nasıl dinlenir?
Gizli şahit, mahkeme salonunun dışında olur, ses ve manzara (değiştirilerek) aktarılır ya da duruşma salonunda olur lakin tanınmasını engelleyici önlemler alınır. Bu önlemler bir kabin içinde olabileceği üzere bir perde yahut cam gerisinde ya da özel hazırlanmış bir kısımda olabilir. Ayrıyeten bulunduğu ortamdan yargılananları görmeli. Üstte da açıklamaya çalıştığım üzere maalesef mahkemenin bu istikametli hiçbir önlemi almadan tabir yerindeyse yeni bir hukuksuzluk örneği sergileyip güya saklı şahitlerin ömür haklarını korumaktan çok zımnî şahitleri yargılanan siyasetçilerin ve avukatların sorgusundan kaçırarak maddi gerçeğin ortaya çıkmasını engellemek olduğunu görüyoruz.
DAVANIN SAKLI ŞAHİTLERİNİN ORTAK NOKTASI…
Dosya kapsamında dinlenen bilinmeyen şahitlerin değişiktir birçok ortak özelliği var. Dinlenen hiçbir zımnî yahut açık şahit birinci tabirlerinde Kobanê Davası’na ait yahut Kobanê olaylarına ait tek bir beyanda bulunmamışlardır. Dinlenen şahitler görgüsü ve bilgisi olduğu olaylar hakkında beyanda bulunduktan belirli bir müddet sonra evrak savcısı bilinmeyen şahitlere ulaşarak ‘Kobanê olayları hakkında da yardımına muhtaçlığımız var, bu hususta da bize yardımcı olur musun?’ (Tanık Kerem Gökalp beyanından) dedikten sonra bu sefer zımnî şahitlerden ısmarlama beyanlar alınmakta. Ülkenin çeşitli yerlerinde dinlenen bâtın ve açık şahitlerin birçoğunun beyanlarının noktası virgülüne kadar birbirinin birebir olması üzere birçok ortak özellik var.
‘GİZLİ ŞAHİT KİMLİĞİNİ AÇIKLADI: MAHKEME LİDERİYLE SÖZÜMÜ DÜZELTTİK’
Hem savunma avukatları hem de tutuklu bulunan siyasetçiler saklı şahit olan ‘Abc123’den sıkça bahsetti. ‘Abc123’ tabirinde neler söylüyor?
Gizli şahit Abc123 bu duruşmada kimliğini açıklayarak açık tanıklık yaptı ve isminin Merdan Rüştü Ovalıoğlu olduğunu öğrendik. Merdan Rüştü Ovalıoğlu beyanlarında birçok çelişkili şey söyledi. Lakin bilhassa sözünü hazırlama ve düzeltme biçimi ile kimliğini açıklama münasebeti dikkat cazipti.
Merdan Rüştü Ovalıoğlu mahkeme huzurundaki beyanında ‘gizli tanık’ olarak söz verdiğinde sözünü ‘mahkeme lideri ile birlikte düzelttiklerini’ söyledi. Düşünün tarafsız olması gereken yargılama makamı bilinmeyen şahidin beyanını zımnî şahitle birlikte düzenliyor/düzeltiyor. Şimdiye kadar hiçbir hukuk yargılamasında bu türlü bir durum yaşanmadı. Tarafların, yargılananların ve avukatların olmadığı bilinmeyen bir oturumda bilinmeyen şahit dinleniyor ve mahkeme lideri bilinmeyen şahidin beyanını bilinmeyen şahit ile birlikte düzeltiyor. Sonra da bu zımnî şahidin beyanlarını yargılanan siyasetçilerin tutuklama münasebeti yapıyor. Tekrar Merdan Rüştü Ovalıoğlu kolluk tabiri için de şunları söyledi: Sözümü alan polisle birlikte bir taslak hazırladık, sonra bu taslak üzerinde düzeltmeler yaptık…
İşte bâtın şahitlerin beyanları bu türlü alınıyor.
GİZLİ ŞAHİT: BENİ TEŞHİS ETMİŞLER…
Gizli şahit Abc123 açık ismi ile Merdan Rüştü Ovalıoğlu’nun açık şahit olarak beyanda bulunma münasebetini ise ‘beni teşhis etmişler, ben kimseden korkmuyorum, o nedenle ismimi açıklayarak beyanda bulunacağım’ formunda bir sözle belirterek daha saldırgan beyanlarda bulundu.
Ama dediğim üzere beyanlarda bulunurken de ‘mahkeme lideri ile birlikte tabirinin düzeltildiğini ve emniyet evresinde hazırlanan taslak tabir üzerinden düzeltmeler yapılarak’ tabirinin alındığını da itiraf etti.
Siz birebir vakitte Selahattin Demirtaş’la cezaevinde sık sık görüşüyorsunuz. Gelinen evrede Demirtaş, Kobanê Davası’nı nasıl kıymetlendiriyor?
Sayın Demirtaş 4 Kasım’da meskenlerinde kaçırıldıkları periyottan bu yana bu davaların; Kürt siyasetçiler nezdinde HDP ve Kürt siyasetinin tasfiye davaları olduğunu söylüyordu. Sayın Demirtaş bu şuurda olup hukuki gayretinin yanı sıra siyaseten de çabayı ihmal etmemekte. Siyasal iktidar da esasen bu davalara müdahale etmekten sakınmıyor. Bilhassa AKP Genel Başkanı’nın AİHM’in Demirtaş/Türkiye kararına ait olarak ‘karşı hamleyi yaparız, işi bitiririz’ MHP Genel Lideri’nin ‘bu davalar bir an evvel bitmeli’ üzere müdahaleleriyle, davanın iktidar açısından da tüzel olmadığı, siyasi olduğu açıktır. Bu nedenle Sayın Demirtaş, bu dava ve tutuklanmaların hukuksal olmadığı üzere çıkacak kararın da hukuksal bir karar olmayacağının farkında. AKP Genel Lideri Erdoğan’ın 2018 seçiminde sayın Demirtaş’ın hukuksuz yargılanmalarını manipüle ederek propaganda yapmıştı. Erdoğan ve ortağı önümüzdeki seçimde de Kobanê Davası’nı seçim materyali yapacak.
Siyasal iktidar bu davanın her evresine açıktan müdahale etmekten kaçınmamakta. Bu prestijle ülkenin içerisinde bulunduğu yönetememe ve kutuplaşma ortamından çıkması için hukuku savunmalı, demokrasiyi öncelemeli, bu müştereklerde ortak kelam kurması ve ortak tavır geliştirmesi gerekli. Kobanê Kumpas Davası günümüzde yalnızca HDP ve Kürt siyasetçileri için bir risk üzere gözükse de ülkenin hukuk tertibine ve demokratik idaresine kurulan bir tuzaktır. Şayet gayret ortaklaşmazsa herkesin bu tuzağa düşmesi kaçınılmaz olacak.
DAVA NEDEN ERKEN BİTİRİLMEK İSTENİYOR?
Selahattin Demirtaş son duruşmada ‘bu kadar kendinizden eminseniz verin belgeyi savcıya, mütalaasını sunsun, siz de cezayı verin’ biçiminde bir söz kullandı. Kendisi sizce neden bu türlü bir telaffuzda bulundu?
Mahkeme heyeti, bu davayı daha birinci günden itibaren bir an evvel bitirme motivasyonuyla hareket ediyor. Gerçekten AİHM kararını uygulamaması, tutukluluk devam münasebetlerinin hayli soyut olması, duruşmaları her ay iki hafta boyunca sürdürmedeki ısrarı, avukatlar olmadan zımnî şahitlerin dinlenmesi, müştekileri huzurumuzda dinlememesi üzere daha birçok nedeni burada sayabiliriz. Son birkaç duruşmada da duruşma dönemi boyunca mahkeme savunmalarını yapmak isteyen siyasetçilerin savunma içeriklerine ve savunma mühletlerine de müdahale etti. Bu defa aldığı kararla daha savunmalarını yapamayan siyasetçilerin avukatlarıyla birlikte en fazla bir gün ile hudutlu olacak biçimde savunma yapılmasına müsaade vereceğini karar altına aldı. Düşünün sizi soyut münasebetlerle tutuklayan bir yargılama hangi içerikte ve ne formda savunma yapacağınıza da karışıyor ve bunun müddetini de kendisi tayin ediyor. Bunun görülmedik, bir an evvel kararını verip açıklamak isteyen ergen halin ötesine geçemeyen hukuk dışı bir karar olduğu açık. Mahkeme şeklen birkaç beyan alıp davayı siyasal iradenin 2023 seçimlerinde seçim materyali yapması için sonuçlandırmak istiyor temelinde. Onun için yargılamanın tüm tarz kademeleri gereksiz bir ayrıntıdan, önleyici etaplardan ayrıca bir şey değil. Bu da siyasi iktidarın asıl karar verici olduğu, alınan kararı da bildiri edecek merciinin de yargı makamı olduğunu bize gösteriyor. Sayın Demirtaş, bir an evvel karar vermek için çırpınan mahkeme heyetinin işini kolaylaştırmak için ‘uzatmaya gerek yok, sen kararını ver biz de işimize bakalım’ diyor. Aslında Sayın Demirtaş hiçbir metot kuralına uymayan hukuk tanımazlıktaki ısrarını da bir yerde teşhir etmiş oluyor.
‘SİYASAL İRADEDEN GÜÇ ALAN BİR MAHKEME’
Siz davada gelinen kademeyi bir hukukçu olarak nasıl değerlendiriyorsunuz?
Sokrates yargılamalarından, engizisyona, cadı avı yargılamalarından Leipzing yargılamalarına, Albert Dreyfus yargılamasından Stalin devrindeki düzmece duruşmalarına ve McCarty periyodundaki Tahkikat Komisyonları’na kadar tarihî süreçteki bütün politik yargılamalardan hukuk bir formuyla çiğnenmiş ve devrin despotik iktidarlarına hizmet etmiştir. Lakin Kobanê yargılamalarında bütün bu yargılamalardaki hukuksuzlukları aşan bir yargılama pratiğine şahit oluyoruz. Üstte da anlatmaya çalıştığım üzere şimdiden bu hukuksuzlukla toplum ortak çaba etmezse, toplumun her kısmı bu hukuksuzlukla sınanacak. Zira karşımızda hiçbir hukuksal kurala kendini bağlı görmeyen ve AİHM kararlarını uygulamamakta ısrar eden bir siyasal irade ve bu siyasal iradeden güç alan bir mahkeme heyeti var. Bu yargılamalarla Kürtler üzerinden HDP’yi, HDP üzerinden de Türkiye toplumunu dizayn etmeye ve kendi durumlarını muhafazaya çalışan bir irade var, bunun karşısında da bu hukuksuzluğa karşı toplumdan yana, hukuktan yana, demokrasiden yana tavır geliştiren bir irade… Ülkenin ve toplumun yarınlarını bu iradeler ortasındaki çaba belirleyecek. Umuyoruz ve hukuk ismine gayret ediyoruz ki toplumun geleceği demokrasiden ve hukuktan yana olanların çabası kazansın.