Birleşmiş Milletler (BM) Bayana ve Kız Çocuklarına Yönelik Şiddet, Nedenleri ve Sonuçları Özel Raportörü Reem Alsalem, Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesini ve bu bahisteki Danıştay kararını hüzün ile karşıladığını söyledi. Alsalem, Türkiye’deki 18 yaş altı evliliklerle ilgili de çarpıcı tabirler kullandı.
BM Bayana ve Kız Çocuklarına Yönelik Şiddet, Nedenleri ve Sonuçları Özel Raportörü Reem Alsalem, 18-27 Temmuz tarihleri ortasında Türkiye’de bayanlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetin çoklu ve kesişen nedenlerini inceledi.
Ayrıca, Türkiye’nin bayanlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetin önlenmesi ve çaba mevzularında yasal, kurumsal ve siyasi çerçevelere yönelik verdiği memleketler arası taahhütlerin uygulanışını da gözden geçirdi. Alsalem, Haziran 2023’te BM İnsan Hakları Konseyi’ne sunacağı rapor ve Türkiye ziyaretine ait Ankara’da basın toplantısı düzenledi.
YABANCI ASILLI BAYANLARIN DURUMU DA İNCELENDİ
Alsalem, Türkiye Cumhuriyetinin daveti üzerine ülkeye geldiğini, gayesinin bayan ve kız çocuklarına karşı şiddetin durumunu pahalandırmak olduğunu vurgulayarak, ziyareti sırasında yabancı asıllı bayanların da durumlarını değerlendirmeye uğraş ettiğini kaydetti. Alsalem, “Ziyaretim esnasında birçok bakanlık ile bir ortaya geldim. Bayanlar ile kızlar ile bir ortaya geldim. Onun dışında farklı vilayetleri ziyaret etme fırsatım oldu. Biraz hayal kırıklığına uğradığım bir konu oldu; sığınma meskenini ziyaret etme fırsatım olmadı. Keşke Sıhhat Bakanlığı ile de görüşebilseydim” dedi.
“SÖZLEŞMEDE ÇEKİLMİŞ OLMASI KEDER VERİCİ”
Alsalem, bayana şiddet konusunda Türkiyenin imza attığı milletlerarası kontratlar olduğuna vurgu yaparak, “İstanbul Mukavelesi ile ilgili mevzu başta konuşuldu. Ben Türkiyenin bu kontrattan çekilmiş olmasını hüzün ile karşılıyorum. Bununla ilgili Danıştay kararı açıklandı, bunu da hüzün ile karşıladım. Türkiye Cumhuriyeti Hükumetini kontrattan çekilme kararını yine değerlendirmeye ve mukaveleyi tanıyan ülkeler ortasına tekrar katılmaya teşvik ediyorum. Kontrattan çekilmenin değerli olmasının nedenlerinden bir oburu ise ülkede mukaveleden çekilmeyi isteyen küçük azınlığın görüşlerine uymanın aslında bakarsanız ülkenin başka milletlerarası insan halkları mukaveleleri ve yönetmeliklerine dair tavrını da etkileyebileceği endişesidir” sözlerini kullandı.
AİLE İÇİ ŞİDDET
Alsalem, Türkiye’nin aile içi şiddet dahil bayanlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetle uğraş etmek ve ayrımcılığı ortadan kaldırmak için son 15 yılda kıymetli adımlar attığına vurgu yaparak şunları söyledi;
“Kadına karşı şiddetin önlenmesine dair kanun değerli bir yasal çerçeve koymaktadır. Cinsel şiddet cürmü için güç kullanım kaidesi aranmamaktadır. Evlilik içi tecavüz bir hata olarak açıkça tanımlanmaktadır, hata olarak tanımlandığı için bu çok âlâ bir durumdur. Ülke 2007’den bu yana 4 hareket planı kabul etmiştir. Birtakım boşlukların olduğuna dair yetkililer ile görüşmeler de yaptık. Birtakım hususlar Türkiye’nin milletlerarası insan hakları yükümlülükleri ile uyumlu değil diye görüşlerimi ilettim. Bayana ve kız çocuklarına karşı işlenen her türlü şiddet hatasına ait cezasızlığın her türlü ortadan kaldırılması çok kıymetli.”
“KADES GÜÇLENDİRİLMELİ”
Alsalem, şiddete daha fazla maruz kalmaları kelam konusu olduğu için göçmen bayan ve kız çocukları ile süreksiz müdafaa altındakilere de değinmek istediğini söyleyerek şöyle konuştu:
*Geçici müdafaadan faydalanan Suriyeli bayanların şiddete uğradıklarında ‘ülkeden ayrılmaları istenebilir’ kaygısı ile şikayette bulunamadıklarını biliyoruz. KADES uygulaması yanlışsız tarafta atılan adımlardan biri; lakin bunun da güçlendirilmesi gerekiyor.
*Sadece TC ile giriş yapılıp faal ediyorsanız. Evraksız göçmen bayanlar erişimde sorun yaşıyor. Şiddet mağduru olan bayanlar bilgiye dayalı kararları ya da özgür kararları lakin ekonomik olarak kendilerine güvenebiliyorlarsa gerçekleştirilebilir. Bu hususta sarf edilen uğraşlardan çok etkilendim.
*Türkiye bayan ve kız çocuklarına ekonomik bağımsızlık sağlamak için pek çok çalışma yürütüyor. Birtakım ilerde bu istikamette takdire layık bir efor sarf ediliyor. Ekonomik kooperatifler dahil pek çok test edilmiş program var.
*Kadınların güçlendirilmesine yönelik ekonomik projelerin bayanların ve kız çocuklarına daha fazla sunulması konusunda daha fazla çalışma yapılması gerekiyor ki böylelikle bu bireyler kendilerine şiddet uygulayan bireylerin yanına geri dönmek zorunda kalmazlar.
18 YAŞ ALTI EVLİLİKLER
Türkiye’ye 18 yaş altı bütün çocuk evliliklerinin yasaklanması konusunda karar alması istikametinde davette bulunduğunu belirterek, “Geçen yıl 300den fazla bayan öldürülmüştür. Anladığım kadarıyla bakanlıklar kendi ortalarında data paylaşıyorlar aslında. Vakit zaman İçişleri Bakanlığı tarafından bunların halk ile paylaşıldığını da biliyoruz. Bu data sistematik olarak toplanmıyor, gereğince kapsayıcı değil. Türkiye aslında çok düzgün bir konumda, bu cins bilgileri toplamak için, cinayetleri pahalandırmak için bir müşahede konutu kurabilecek bir pozisyonda” değerlendirmesinde bulundu. (DHA)