2. Dünya Savaşı sonrası kurulan dünya nizamında ülkelerin ekonomik entegrasyonuyla altın çağlarını yaşayan globalleşmenin sona yaklaştığına ait karamsar senaryolara bir yenisi daha eklendi: Nükleer savaş mümkünlüğü da içeren jeopolitik ihtilaflar globalleşmenin karşı karşıya olduğu en büyük risk. Globalleşmenin aksine döndüğü devirlerin geçmişte hiçbir vakit barışçıl periyotlar olmadığına dikkat çeken Wolf, mümkün bir nükleer savaşta 8 milyara yaklaşan dünya nüfusunun 5 milyarının yok olabileceğinin de altını çiziyor.
Dünya gazetesinde yayınlanan habere nazaran, Financial Times baş müellifi Martin Wolf, evvelki gün kaleme aldığı makalesinde son yıllarda derinleşen ticari ihtilafların barışçıl bir formda devam etmesinin çok mümkün olmadığını, giderek artan ticaret savaşlarının globalleşmenin beklenenden çok daha yıkıcı halde sonlanmasına yol açabileceğini yazdı.
“İnsanlık bunu daha evvel de yaptı” tabirlerini kullanan Wolf, 19. yüzyıl boyunca hudutlar ortası ekonomik entegrasyonun arttığı iki kıymetli devir yaşandığını, birincisinin 1. Dünya Savaşı öncesinde, ikincisinin ise 2. Dünya Savaşı sonrasında yaşandığını hatırlatıyor. İki dünya savaşı ortasında (1914-1945) ise Büyük Buhran ve işleri daha da kötüleştiren bir muhafazacı siyasetler periyodu yaşanmıştı. Globalleşmenin tekrar tıkanma noktasına denk geldiği tarih ise Wolf’a nazaran 2007-2009 global finansal kriz ve sonrası.
‘Ticaret barış getirmiyor, barış ticareti besliyor’
Küreselleşme ve dünya barışının ne kadar temaslı olduğu sorusuna da değinen Wolf, öteki bir FT köşe müellifi John Plender’ın da vurguladığı “Ticaret barışı garantilemiyor” görüşünü ele alıyor. 1. Dünya Savaşı’nın global ticaretin nispeten güzel gittiği bir periyotta çıkmış olması da bu görüşü destekleyen bir gerçek. Wolf’a nazaran daha çok “barış ticareti getiriyor”. Lakin bilhassa Ukrayna Savaşı’nda görüldüğü üzere açıktan bir jeopolitik ihtilaf yaşandığında ticaret çöküyor. Rusya’yla Batı ortasında şu anda yaşanan da bu türlü bir durum.
‘Psikopatların liderliğinde dehşetli kabahatler işleyebiliriz’
Savaşın hangi tarafında olursa olsun sıradan vatandaşlara hiçbir yarar getirmediği görüşü 1. Dünya Savaşı’nda kanıtlanmıştı. Lakin Wolf’un epey karamsar öngörüleri var: “Sıradan Rus vatandaşları Ukrayna’nın işgalinden yahut sıradan Çin vatandaşları Tayvan’ın işgalinden hiçbir yarar sağlamayacak. Lakin bu gerçekler ihtilaflara mahzur değil. Psikopatların liderliğinde, ulusalcılık ve tehlikeli ideolojilerin tesiri altında büyük kusurlar yapabilir ve dehşetli cürümler işleyebiliriz.”
ABD’nin Çin’e yönelik çip ihracat kısıtlamalarının ekonomik bir savaş hareketi olduğunu belirten Wolf, ABD Lideri Joe Biden periyodunda alınan Çin aykırısı kararların Donald Trump devrindeki ticaret savaşlarından çok daha tehditkar olduğuna da dikkat çekiyor: “Amaç belirli ki Çin’in ekonomik kalkınmasını yavaşlatmak. Bu ekonomik bir savaş aksiyonu. Çok büyük jeopolitik sonuçları olacak.”
‘Küreselleşmenin bilakis dönmesi eşitliği artırmaz’
Küreselleşmenin son periyodunda eşitsizlikteki artışlar nedeniyle insanların globalleşmenin aksine döndüğü bir devrin eşitsizliği azaltacağını düşünebileceğini belirten Wolf, “Bu fikir de çok saçma. Daha açık ekonomilerde eşitsizlik çok daha az görülüyor” diyor.
Küreselleşme karşısındaki en büyük tehdidin güç arbedesi olduğu değerlendirmesini yapan müellif, güvenlik harcamalarını artıran muhteşem güçlerin rakiplerini daha da inançsız bir duruma soktuğunu ve giderek içinden çıkılmaz bir güvensizlik girdabına soktuğunu belirtiyor: “Bu girdabın içine girmeye başladık bile. Bu gerçek dünya iktisadının yazgısını belirleyecek. Mülayim bir yerlileşmeye yanlışsız gittiğimiz yok, negatif toplamlı bir rekabete yanlışsız gidiyoruz. Dünyamız bu kin ve nefret dolu hastalıktan sağ çıkamayabilir.”
‘Nükleer savaşta 5 milyardan fazla insan ölebilir’
Mevcut devri Soğuk Savaş’a benzetmenin “gereğinden fazla iyimser” olacağını tabir eden Wolf, “Süper güç ilgilerindeki bir kırılmanın sonuçları muhtemelen o dönemdekinden çok daha makûs olur” diyor. Stockholm Milletlerarası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün dünya genelindeki nükleer savaş başlıklarına ait bir grafiğine de yazısında yer veren Wolf, bugün ülkelerin karşılıklı imha kapasitelerinin çok daha yüksek olması nedeniyle bir harika güç arbedesinin çok daha yıkıcı olabileceğine işaret ediyor. Rutgers Üniversitesi tarafından yapılan yeni bir araştırmada ABD ve Rusya ortasında çıkabilecek topyekün bir nükleer savaşın 5 milyardan fazla insanı öldürebileceği belirtiliyor. Wolf’a nazaran bu durum hayal etmesi güç bir senaryo değil. SIPRI bilgilerine nazaran dünya genelinde ağustos ayı prestijiyle 13 bine yakın nükleer savaş başlığı var. Rusya 5.977 ve ABD 5.428 nükleer savaş başlığıyla imha kapasitesi en yüksek ülkeler. Bu iki ülkeyi açık orta farklı arttan takip eden ülkeler ve nükleer başlık sayıları ise şöyle: Çin 350, Fransa 290, İngiltere 225, Pakistan 165, Hindistan 160, İsrail 90, Kuzey Kore 20.
‘Savaş halinde iklim krizi de çözülemez’
Wolf yazısında yeni muhtemel global bir ihtilafın daha yıkıcı olmasının bir başka nedenini de iklim kriziyle uğraşın ziyan görecek olmasına bağlıyor. Yaşanabilir bir gezegen için işbirliğinin artmasına gereksinim olduğuna dikkat çeken Wolf, bilhassa global karbon emisyonlarının yüzde 40’ını üreten Çin ve ABD’nin işbirliğinin iklim kriziyle çabada elzem olduğunu vurguluyor. İşbirliğine yönelik alakaların sonlanması gezegeni kurtarmak için aslında giderek azalan bahtımızın daha da azalması manasına geliyor.