Merkez Bankası, PPK karar metninde işaret ettiği makro ihtiyati önlemleri açıkladı. Bankaların ticari kredi faizlerini yüzde 30’un altına çekmeyi hedefleyen önlemlerle TL kredilerde de, tahvil alımı ile kredileri fazla dağıtana da ekstra tahvil alım koşulu getirildi. Karar, uzmanlarca, “Merkez Bankası hem genişletiyor hem sıkılaştırıyor” diye yorumlandı.
Gerek kredi kullanımındaki faiz oranının artışına, gerekse de kredi limitindeki artışa bağlı tahvil kaidesi ile bankaların yüksek faizle kredi kullandırmasını engellemeyi hedefleyen karar, iş dünyasında iki farklı yoruma neden oldu. Endüstriciler, kararı yüksek faize karşı tedbir olarak olumlu bulurken, kredi arzında daralmaya yol açacağı telaşını taşıyor.
Merkez Bankası geçen haftaki Para Siyaseti Heyeti (PPK) toplantısında siyaset faizini 100 baz puan indirmiş, kredi-politika faizi ortasındaki makası azaltacak makroihtiyati önlemleri de açıklayacağını duyurmuştu. İşte bu açıklamanın akabinde cuma gecesi yayımladığı duyuru ile yeni tedbirleri devreye aldı.
Ticari kredi faizleri Merkez Bankası yıllık bileşik faiz oranının belirli limitlerin üzerine çıktığında daha fazla Hazine tahvili alım zaruriliği yaratılan tedbirlerde ayrıyeten ticari krediler için yüzde 20 zarurî karşılık yerine yüzde 30, yeniden menkul değer alımı getirildi.
Bunun yanı sıra ticari kredi büyümesi de limitleri aştığında tekrar tahvil alımlarıyla karşı karşıya kalınacak.
HAZİNE TAHVİLLERİNE TALEP YARATILACAK VE FİNANSMANA ULAŞIMINI RAHATLATACAK
Uzmanlar, yeni tedbirlerle hedeflenenin ticari kredi faizlerini aşikâr bir limite çekmenin, Hazine tahvillerine yeni talep yaratılmasının ve Hazine’nin daha rahat finansmana ulaşmasının olduğunu kaydetti.
Analistler, bu yapılanların faiz düşüşüyle birlikte finansal şartların gevşetileceğini lakin belirli bir üst kredi hacmi sonrası daha fazla tahvil alımı getirildiği için de bir nevi mali sıkılaştırma da yaratılmaya çalışıldığını lisana getirdi.
FAİZİ YÜZDE 29,38’İ AŞAN YÜZDE 90 MENKUL DEĞER TESİS EDECEK
En değerli değişiklik ise ticari kredi faizinde. Bilindiği üzere Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu Enflasyon Raporu sunumunda ticari kredi faizlerinin siyaset faizine yakınsanacağını, buna yönelik çalışma yapıldığını belirtmişti. Sonrasında ise geçen haftaki PPK’da da ticari kredi faizi ile siyaset faizi ortasındaki makasa dikkat çekildi ve yeni tedbirler geleceğinin sinyali verildi.
Cuma devreye alınan tedbirlere piyasanın birinci yorumu uzun müddettir konuşulan kredi faizlerine azami hudut getirilmesi uygulamasının gerçekleştiği oldu. Merkez Bankası’nın açıklamasına nazaran bankalar verecekleri ticari kredilerde faiz oranlarına getirilen katsayıya bağlı olarak menkul değer tesis edecek. Ticari kredi faizi yüzde 22,85’i aşan krediler için yüzde 20, yüzde 29,38’i aşan krediler için kredi fiyatının yüzde 90’ı kadar menkul değer tesis edilecek.
DÖVİZE DÖNÜŞÜN ÖNÜNE GEÇİLMESİ HEDEFLENDİĞİ DE BELİRTİLİYOR
Düzenleme ile ticari kredilerde faiz oranı yaklaşık yüzde 30 ile sonlandırılmış oldu. Siyaset faizindeki 100 baz puanlık indirim bu katsayının eylülde tekrar belirlenmesine neden olacak ve faiz oranları daha da aşağıya çekilecek.
Düzenlemeye dahil olmayan krediler ise lakin harcama karşılığında kullandırılabilecek ve harcama olmazsa da bankalar tekrar bu kullandırdıkları krediler için de menkul değer tesis etmekle yükümlü olacak. Analistler son düzenleme ile farklı kredi cinsleri ile alınan kredilerin dövize dönüşünün önüne geçilmesi hedeflendiğine dikkat çekerken yüzde 25 düzeyine kadar gerileyen kredi büyümesinde bir ölçü daha yavaşlama olabileceğini vurguladı. Alınan makroihtiyati tedbirlerle yılın ikinci yarısında da kredi-mevduat makasının da baskı altında kalacağına işaret eden analistler bu durum yılın birinci yarısındaki güçlü net faiz marjlarının aşağı gelmesine neden olacağını lisana getirdi.
MERKEZ BANKASI’NIN YENİ MAKROİHTİYATİ ÖNLEMLERİ
● Ticari kredilerde yüzde 20 seviyesinde uygulanan zarurî karşılık tesisinin, uygulamanın aktifliğinin artırılması maksadıyla bankalar için yüzde 30 oranında menkul değer tesisi ile ikâme edilmesi getirildi.
● 30 Aralık 2022 tarihi prestijiyle 29 Temmuz 2022 tarihine nazaran yüzde 10 kredi büyüme oranını aşan kredi fiyatı kadar menkul değerin bir yıl boyunca tesis edilmesi sağlandı.
● Hariç tutulan kredi tiplerinin harcama mukabili kullandırılmaması halinde menkul değer tesisine tabi olması kararlaştırıldı.
● Bildirim yayımı tarihinden itibaren, 2022 yıl sonuna kadar kullandırılacak ticari nitelikteki kredilerde Merkez Bankası tarafından yayımlanan yıllık bileşik referans oranın 1,4 katı üzerinde yıllık bileşik faiz oranıyla kullandırılacak kredi meblağının yüzde 20’si, 1,8 katı üzerinde yıllık bileşik faiz oranıyla kullandırılacak kredi meblağının yüzde 90’ı nispetinde menkul değer tesis edilecek.
● Düzenlemeleri yorumlayan analistler zarurî karşılık yerine Hazine tahvilleri tutulmasının son periyottaki düzenlemelerle düşüş trendine giren sabit kuponlu devlet tahvillerinde talebi artıracağını ve Hazine’nin borçlanma maliyetlerini düşürücü tesir yapacağını lisana getirdi. Bunun yanı sıra yüzde 10 kredi büyümesini aşan bankalar kredi fiyatı kadar menkul değeri de 1 yıl boyunca tutmak zorundalar.
TİCARİ KREDİ FAİZİ SON HAFTA ARTTI
Merkez Bankası datalarına nazaran ortalamada kurumsal kredi kartları ve kredili mevduat hesapları hariç ticari kredi faizleri 5 Ağustos itibariyle yüzde 27,2’ye gerilemişti. Lakin 12 Ağustos haftasında ticari kredi faizleri yüzde 27,64’ye yükseldi. TL bazlı ticari kredilerin faiz oranı ise tıpkı haftada bir evvelki haftaya nazaran 57 baz puan artışla yüzde 27,10’a çıktı. TL bazlı konut kredi faizleri 8 baz puan azalışla yüzde 18,58 muhtaçlık kredi faizleri 7 baz puan azalışla yüzde 34,38’e inerken, taşıt kredi faizleri 13 baz puan artışla yüzde 28,06’ya yükseldi. Bankaların TL mevduat için uyguladıkları faiz oranı 12 Ağustos haftasında bir evvelki haftaya nazaran 3 baz puan azalışla yüzde 17,32’ye düştü.
Politika faizindeki 100 baz puan indirimin de mevduat faizinde düşüşü sürdürmesi bekleniyor. Bankaların dolar mevduat faizi 1 baz puan artışla yüzde 2,49 ve Euro mevduat faizi 2 baz puan artışla yüzde 1,09 oldu. Dolar bazlı ticari kredilerin faiz oranı birebir haftada 55 baz puan artışla yüzde 9,03’e çıkarken, Euro bazlı ticari kredilerin faiz oranı 129 baz puan azalışla yüzde 4,56’ya indi.