Funda Özsoy E.
Günümüz Türk öyküsünün kıymetli muharrirlerinden Mustafa Kutlu, bu kere edebiyat, kültür ve sanat üzerine yazdığı yazılarıyla okurlarını selamlıyor. Uzun yıllar genel yayın direktörlüğünü de yaptığı ve üç jenerasyon okurunu, muharririni yetiştiren Dergah mecmuasında ve Yeni Şafak gazetesinde yayımlanmış olan bu yazılar, Sel Sarfiyat Kum Kalır ismi altında bir kitaba dönüşmüş.
1990 yılından günümüze uzanan bu yazıları bir ortaya getiren yapıta, Fatma Karabıyık Barbarosoğlu’nun (Türk Edebiyatı mecmuası, sayı 224) Mustafa Kutlu ile yaptığı röportajın bir önsöz olması da farklı bir renk katmış. Mustafa Kutlu’nun tenkit üzerine fikirlerini beyan eden bu röportaj, Sel Sarfiyat Kum Kalır kitabındaki yazıların içeriği hakkında da ipucu veriyor bize. Kitabın şahsen tasarımı muharrire ilişkin olan kapağını açarak sayfalar ortasında daha seyahate başlamışken bizi karşılayan bu röportajı okuduğumuzda anlıyoruz ki Mustafa Kutlu, edebiyat, kültür ve sanat üzerine bu yazılarını kaleme alırken kendini bir münekkit olarak değil de öncelikle âlâ bir okur olarak kabul ediyor ve biz okurlarının da o denli görmesini istiyor, “Bir okuyucunun intibalarıdır yazdıklarım.” diyerek. Hakkında yazmaya bedel bulduğu yapıtları ele alırken “Taraf tutma, grup tutma işinde yokum; kendi inanç, görüş ve eğilimlerime yakın yapıtları sevmeye, övmeye hakkım vardır; doğal şayet eser de bunu hak ediyorsa.” diyerek aslında münekkit olmaktan çok âlâ bir okuyucunun okudukları üzerine öznel fikirlerinini beyan eden yazılarıyla, beğendiği bu eserler hakkında öbür okurları da haberdar etmeyi ve hatta eser sahiplerine de emekleri ölçüsünde takviye olmayı amaçladığını hissettiriyor bizlere. Bilhassa içinde kaç umutlar barındıran birinci yapıtlardan kimilerine dikkati çekmesi de başka bir ehemmiyet kazandırıyor bu yazılara. Unutulmamalıdır ki Mustafa Kutlu, bir hikayeci ve bir mecmua yöneticisi olarak Dergah’ın kapısından pek çok müellifi içeriye almış biridir. Onun bir vakitler kucak açtığı, birinci yapıtları üzerine kalem oynattığı genç muharrirler, bugün artık Türk edebiyatına kıymetli katkılar sağlayan müelliflere dönüştü, aşı tuttu.
ŞİİR BAŞKÖŞEDE
Aslında bir kırambar da diyebiliriz Sel Masraf Kum Kalır kitabı için. Şiirden kıssaya, romana, sinemaya, televizyona kadar sanatın ve edebiyatın farklı alanlarına yer veren kitapta, Mustafa Kutlu’nun kendisi de bir hikayeci olmasına karşın başrolü şiire verdiğinin altını çizmek isterim. Sanırım şiir için bütün sanatların mukaddimesi diyebiliriz bu durumda. Ne de olsa evvel kelam vardı ve Peygamberimize birinci gelen vahiy dahi “oku” diye başlarken yeniden kendisine Molla Camii’nin “Peygamber değildir lakin kitabı vardır.” diyecek kadar kıymetli bir paye biçtiği Mevlana Hazretleri’nin bir şaheseri olan Mesnevi de “Dinle” diye başlayarak kelamın değerini hatırlatır bize.O halde şiir, elbette kelamın incisidir ve Mustafa Kutlu da bir kelam sarrafı olarak şiiri, Sel Sarfiyat Kum Kalır kitabının baştacı yapmış vesselam.
YAPICI DEĞERLİ TESPİTLER
Kitabın bu şiir kısmında beni en çok şaşırtan; Mustafa Kutlu’nun 1990’lı yıllarda çıkan şiir kitapları ile ilgili yazdığı yazılar ortasında yer verdiği Kemal Sayar’ın “Hızır ve Roza” isimli kitabı oldu. Çünkü günümüzde kıymetli bir psikiyatr olarak bildiğimiz ve insanın kendine seyahatine rehberlik eden kitaplarıyla artık isim yapmış olan Kemar Sayar’ın bir vakitler şiir yazdığını bilmiyordum. Halbuki o yıllar, benim üniversitede okuduğum ve çıkan her kitabı yakından takip etmeye çalıştığım yıllardı. Hakikaten Mustafa Kutlu’nun Sel Sarfiyat Kum Kalır kitabında bilhassa öykü ve romana ayırdığı kısımda hakkında yazı yazdığı kitapların büyük çoğunluğunu, o yıllarda benim de okuduğumu ve bir kısmının yazı seyahatimde bana rehberlik ettiğini düşündüğüm eserler olmasından farklı bir heyecan duyduğumu belirtmek isterim.Mesela Tomris Uyar’ın Sekizinci Günah’ı, mesela Fatma Karabıyık Barbarosoğlu’nun Ahir Vakit Gülüşleri, mesela Sibel Eraslan’ın Balık ve Tango’su… Kutlu, bu eserler üzerine, yalnızca okurun değil, şahsen eser sahiplerinin de dikkate alması gereken değerli ve yapan tespitlerde bulunuyor. Keza kitabın romana ayrılmış kısmında de o yıllarda severek okuduğum eserler üzerine yazılmış yazılar, bana bir vakit seyahati yaptırdı. Altını çizerek okuduğum Orhan Pamuk’un Kara Kitap’ını, Bilge Karasu’nun Kılavuz’unu, Peride Celal’in Kurtlar’ını, Tahsin Yücel’in Peygamberin Son Beş Günü’nü güya daha yeni okumuşum, güya yıllar geçmemiş de ben kırklarımı aşmamışım; içimden gürül gürül ırmakların aktığı, iştahlı okumalar yaptığım o yıllardayım yeniden, işte o denli bir heyecan, bir hasret, bir burukluk yüreğimde Sel Masraf Kum Kalır kitabını okurken. İnsan beyni ne tuhaf; geçmişi objeler, yaşanmış olaylar, okunmuş kitaplar aracılığı ile daima zihninde taşıyor farkına dahi varmadan. Ve benim yaptığım artık, Sel Sarfiyat Kum Kalır üzere bir kitabın sayfalarını çevirirken o eski vakit sevinçlerini, isteklerini, heyecanlarını da bir geçmiş vakit bohçasından çıkarıyorum tek tek. Sanırım kitabın beni en çok saran kısmı de kıssa ve romana ayrılan kısımları oldu bu yüzden. Yıllar sonra sayfalarını yine çevirdiğiniz bir yapıtın içinde gördüğünüz kurutulmuş bir çiçeğe bakarken nasıl hüzünlenirseniz, Sel Masraf Kum Kalır kitabının bu kısımlarını okurken hissettiğim duygu da bu oldu benim için. Lakin şu da var ki, Mustafa Kutlu’nun öykü kitaplarını okuyanların fark ettiği üzere, müellifin sözcülerinin kimyasına işlemiş olan optimistlik duygusu, bu yazılarında da kendini gösteriyor ve yine güneş açıyor ruhunuza; ne hoş, ah ne güzel!