Nur Kaplan
ANKARA – Merkez üssü Maraş’ta arka arda yaşanan şiddetli zelzelelerin üzerinden 9 gün geçti. 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki 2 zelzelenin yol açtığı yıkımda hayatını kaybedenlerin sayısı 30 binin üzerine çıkarken 80 binden fazla kişi yaralandı.
10 kentte hissedilen sarsıntılarda yıkımın büyüklüğü kent merkezlerinden izlense de kırsal mahallelerde ve köylerde yaşayanlar için de durum farksız. Afetin yaşandığı bölgede yaklaşık 5 binin üzerinde köy mevcut. Kent merkezlerine kilometrelerce uzaklıkta ve çoğunlukla kerpiç konutlarda kalan insanlara günlerce yardım gitmediği belirtiliyor. Konutların ve ahırların büyük ölçüde ziyan gördüğü kimi köylere ulaşmayı başaran gönüllüler, kırsalda yaşananları ve muhtaçlıkları anlattı.
‘ÇOK ACİL ÇADIR, BESİN, SU, KIŞLIK MONT VE BOT İHTİYACI’
Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Malatya Şube Lideri Latife Ulutaş, Malatya’da şu ana kadar 73 köye ulaşabildiklerini ve sarsıntının üçüncü gününden sonra çalışmalar yapıldığını, kentte ‘çok acil çadır, besin, su, kışlık mont ve bot ihtiyacının’ olduğunu söz etti.
“Köylerin durumu çok makûs, beşerler ahırlarda ateş yakarak kalıyorlar. Gittiğimiz 73 köyde de AFAD’ın yardımı yoktu. Yalnızca demokratik kitle örgütleri var. Devletin ayrımcı lisanı, gözü bir kere daha açığa çıktı. Gözlemlediğimiz kadarıyla yardım kendi yandaşlarına gitti, bilhassa Alevi köylerine ulaşmadı” diyen Ulutaş, şöyle devam etti:
“Burası hayalet kent üzere, yarısı yıkıldı, yarısı gitti. Köylerde önemli meseleler var. Beşerler kendi yakınlarına ulaşıp araç bagajlarıyla cesetleri götürüyorlar. Yıkılan meskenler, ağır hasar gören bölgeler, kime dokunsanız ses tonunda ve bakışlarında çaresizlik görüyorsunuz. Köylere yalnızca İstanbul ve Ankara’dan gelen gönüllüler ile maden personelleri gitti. Ölen hayvanları kendileri kaldırıyor. Yaralı hayvanlarına kendi imkânlarıyla ilaç sağlıyorlar. Devletin buraya sağladığı imkân yok. Çok acil çadır lazım. Barınmaya muhtaçlık var. Biz de araçta kalıyoruz. Hava şartları makus, herkes hasta. Su yok, lağıma karışmış bulanık akıyor. Bölgede yalnızca demokratik kitle örgütleri çalışıyor.”
‘MARAŞ’TA YIKILMAYAN KÖY YOK, ACİL SU VE TUVALET İHTİYACI’
Maraş’a istekli yardım çalışması için giden Anıl Aktaş, kentte neredeyse yıkılmayan köy kalmadığını, tüm yapıların kullanılamayacak durumda olduğunu, köylülerin merkeze giderek AFAD’tan çadır aldığını ve kendi araçlarıyla yerleşim yerlerine döndüklerini söyledi. Maraş’ın Söğütlü köyünde bulunan Aktaş, sağlam kalan tek yerin bir Cemevi olduğunu, çadır, aşevi üzere faaliyetlerin orada yapıldığını söz etti.
“Köylerde meskenler ve ahırlar çökmüş durumda. Bir kısım hayvan kurtarılmış, çok sayıda hayvan ölmüş. Köylüler ölen hayvanlarını kendi imkânlarıyla kaldırmaya çalışıyorlar. Acı çekmemesi için vurulan hayvanlar var. Hangi köyde cins atsanız leş kokusu geliyor. Köylüler ölmemiş hayvanları için yem bulma derdindeler” dedi. Aktaş, şöyle devam etti:
“Yetkililer enkazın altında kalanları kurtarma çalışmaları yapmamış, köylüler cesetleri kendileri çıkarmışlar. Şu an köylerdeki en temel gereksinim tuvalet ve su. Tankerle su çekiyoruz fakat çok fazla insan olduğu için onda da problemler yaşıyoruz. Beşerler tüplerde su ısıtıp ellerini, saçlarını yıkıyorlar. İlerleyen günlerde çok önemli sıhhat meseleleri oluşabilir. Tuvalet ve duş için yerler lazım.”
‘YAKIT YOK, İLAÇ GİTMİYOR, DAĞ KÖYLERİNDEN HABER DAHİ YOK’
Antakya’ya istekli olarak giden Barbaros Sarıcı, kente gittiği andan itibaren sıklıkla ‘köylere ulaşılamadı’ bilgisinin geldiğini, araçlarının uygun olması hasebiyle 10’a yakın köye ulaşım sağladıklarını ve bölgedeki köylülerle günler sonra diyalog kurabildiklerini söyledi. “Köylüler enkazdan kendilerinin çıktığını, ölülerini nasıl gömeceklerini bilmedikleri için uzun müddet beklettiklerini söylediler. Cenazelerin olduğu yerde bir bayan ölen anne ve çocuklarını görmemizi istedi. Yolumuzu kesip ekmek ve su isteyenler oldu” diyen Sarıcı, şöyle devam etti:
“Köylüler seralarda kalıyor. Yakıta ulaşamadıkları için merkeze inip temel gereksinimlerini da alamıyorlar. Köylerde kronik rahatsızlığı olanlar var. İlaç gitmiyor. Bizden isteniyor, biz bulmaya çalışıyoruz. Pek çok insanın yakını ya da ilaç getirecek biri olmadığı için takibi güç. Öte yandan merkez büsbütün harap durumda olduğu için köylere yerleşmeye giden beşerler var. Devamlı giysi gönderiliyor, bu şartlarda beşerler birebir kıyafeti birkaç hafta giyebilir. Ortalık dağ üzere giysi dolu. Hasta bezi, bayan ve çocuk iç çamaşırları, el feneri, çadır çok acil muhtaçlık. Bir de bahsedilen dağ köyleri var. Oralar ne durumda hiçbir fikrimiz yok.”