İran dayanaklı ‘Direniş Ekseni’nin en kıymetli kollarından biri olan Lübnan Hizbullah Örgütü’nün Genel Sekreteri ve efsanevi lideri Hasan Nasrallah’ın öldürülmesi Arap dünyasında büyük bir şaşkınlığa neden oldu. Birçok gazetede, ‘İran Hizbullah’ı sattı mı?’ formunda sorular yer alsa da önde gelen müelliflere nazaran bu türlü bir durum kelam konusu değil.
Ancak Arap medyasında mevzuyla ilgili tartışmalar çok uzun süreceğe benziyor. Uzun yıllar İsrail’in peşinde olduğu Nasrallah, son vakitlerde açığa çıkan güvenlik zafiyetlerine karşın neden daha dikkatli davranmadı ve suikaste uğradığı toplantıyı gerçekleştirdi? İsrail Hizbullah’ın en üst seviye yöneticilerini birer birer tespit edebilecek kadar örgütün içine nasıl sızabildi? Bununla ilgili ortalıkta dolaşan senaryolar neler? İran’ın Nasrallah’tan sonraki planı ne? Sırada İran’ın direkt gaye alınması mı var?
Bu sorularla ilgili geçtiğimiz hafta Arap gazetelerinde çıkan birtakım yorumlar şu halde:
‘Nasrallah nasıl öldürüldü?’
İstihbarat dünyasındaki uzmanların aktardığı görüşlere göre, Hizbullah lideri Hasan Nasrallah’a yönelik gerçekleştirilen suikast başta olmak üzere son devirdeki suikastler ve ataklar, dört ana faktör yahut hipotezle açıklanabilir:
Her şeyden evvel birinci sırada, en büyük sürpriz, örgütün çok önemli bir güvenlik açığından muzdarip olduğu bir periyotta Hizbullah liderliğinin başşehir Beyrut’un güneyindeki banliyöde bulunan genel merkezinde toplanmaya karar vermesi oldu. Çünkü bu toplantıdan birkaç gün evvel örgütün en önde gelen başkanlarına yönelik suikastler düzenlenmişti. Bunun yanında Hizbullah çok yeterli biliyor ki, İsrail’in son yirmi yıldır en baştaki maksadı İran’dan evvel bu ülkedir.
İkinci hipotez İsrail’in Hizbullah’ın önde gelenlerinin hareketlerini, programlarını düzenleyen takımla alakası olan üst seviye bir yetkiliyi kendi saflarına çekmeyi başardığı istikametinde. Bu çok zayıf bir çıkarım olsa da mümkün görünüyor.
Üçüncüsü, İsrail’in Hizbullah’ın kullandığı şifreli bağlantı sistemine büyük ölçüde sızmayı başardığı hipotezi. Hizbullah bu sistemin inançlı olduğundan hayli emin. Bu varsayım pek uzak bir ihtimal değil zira İsrail, Hizbullah’ın davet aygıtı ve telsizlerle haberleşmeye geri dönmesini sağladı. Geçtiğimiz günlerde de bu aygıtlar patlatılarak iki büyük katliama neden oldu. Değişik olan, davet aygıtları patlamalarının Hizbullah’ın bağlantıyla ilgili güvenlik tedbirlerinde katı olduğunun bilindiği sırada meydana gelmesidir. Çünkü bu irtibat araçları bir örgütün omurgasıdır.
Dördüncü sırada İsrail’in örgüt önderleri tarafından kullanılan otomobil ve motosikletlere çip yerleştirmeyi başardığı hipotezi geliyor. Bu çipler yolcunun sesini dinleyebiliyor ve böylelikle örgüt önderlerinin hareket ettiği yerleri evvelden biliyor. Bu süreç de lakin insan ögesinin önemli dayanağıyla, yani Hizbullah’ın lojistik ve güvenlik kesimiyle direkt alakası olan kimi üyelerinin yardımıyla yapılabilirdi.
Bu ortada tüm gelişmeler yeni liderliğe odaklanmış durumda. Yeni liderlik Lübnan ve Ortadoğu bölgesinde yaşanan gelişmelerle nasıl başa çıkacak? Kuşkusuz yeni liderlik mevcut güvenlik zaafiyeti karşısında uzaktan çalışan bir komutaya dönüşebilir. Ancak elektronik yollarla değil, sayıca çok hudutlu olan ve son derece muteber olan örgüt mensupları aracılığıyla. (Hüseyin Mecdubi / Kuds El Arabi Gazetesi)
‘Nasrallah’ın Hizbullah açısından önemi’
Hiç kimse Hasan Nasrallah’ın kendi etrafında, Hizbullah içinde ve temsil ettiği eksende müstesna bir isim olduğunu inkar edemez. Büyük başkanların sahip olduğu bir karizmaya sahip ve uzun yıllardır en tehlikeli devirlerde bile etrafına itimat verebilme yeteneği var. 32 yıldır Hizbullah’ı yönetti.
Hasan Nasrallah’ın kendi mezhebi ve ön saflardaki savaşçılarının manevî babası olduğunu söylemek abartı olmaz. Onun ekranlarda görünmesi bile onlarda itimat hissi uyandırmak, onlara daha fazla güç vermek, savaş ve barış konusundaki beklentilerini yükseltmek ve Lübnan’da ve tüm bölgede nüfuzlarının daima arttığına dair teminat vermek için kafiydi.
Ölümünün kendi etrafı üzerinde trajik bir tesiri olacak. Bilhassa de bu mevt, İsrail’in yürüttüğü yıkıcı bir savaş bağlamında geldiği için. Çünkü İsrail, büyük ölçüde Hizbullah’ın geçmiş yıllarda sahip olduğu aktiflik alanını gaye alıyor.
Hizbullah açısından mevcut şartlar, eski Genel Sekreter Abbas el Musavi’nin 1992’de öldürüldüğü şartlardan çok farklı. Hizbullah o periyottan bu periyoda, teşkilat yapısı, üstlendiği rol ve statü bakımından daha da genişledi. Örgütün bu ilerleyişinde Nasrallah’ın kıymetli bir rolü vardı. Yeniden örgütün siyasetlerinin belirlenmesinde de en büyük role sahipti. İki periyot ortasındaki farkı görmek için Hizbullah’ın yapısal, silahlanma ve üstlendiği rol olarak bir nizamlı orduya dönüşümüne bakmak gerekir. (Gazi Dahman / El Arabi El Cedid Gazetesi)
Karikatür: Muhammed Sabaine / Kaynak: Kuds El Arabi Gazetesi ‘Hesapta olmayan neydi?’
Hizbullah’ın bu savaştaki rolü yalnızca Gazze’ye takviye olmasına karşın 2006’daki performansı neden bu savaştaki performansından daha güçlü ve sağlamdı? İsrail 2006’da Hizbullah’ın tehditlerini ciddiye almadı ve onun İsrail’i güneyden çıkarma başarısıyla yetineceğini ve Lübnan içindeki sıkıntılara yöneleceğini düşündü. Lakin Hizbullah İsrail’i şoke etti.
Ancak evvelki savaş Tel Aviv’deki tüm kırmızı ışıkların yanmasına neden oldu. İsrail daha sonra tüm askeri, istihbarat ve teknolojik imkanlarını Hizbullah’ın, Lübnan topraklarının, Lübnan gökyüzünün, Lübnan sokaklarının bütün detaylarının takip edilmesi ve tüm gücüyle Lübnan’a nüfuz etmek için seferber etti. İsrail kendisi için en büyük tehdit olarak Hizbullah’a odaklanmaya başladı. İşte Hizbullah bunu ciddiye almadı. Tıpkı durum birçok kere atağa maruz kalan İran için de geçerli.
Hizbullah Genel Sekreteri’nin yokluğu büyük bir kayıp. Lakin daha da berbatı, tüm bu soykırımı gerçekleştiren İsrail’in böylesine bir büyük başarıyı elde etmesi, bu coşkuyu yaşaması ve rakiplerine bu türlü bir yenilgiyi yaşatmasıdır.
Hikaye nasıl başladı ve durumu bu noktaya kim getirdi? İsrail on sekiz yıldır tüm bunlara hazırlanıyor. Bütün bu mağlubiyetlerden ve maceradan evvel bunun hesaplanması gerekirdi. (Ekrem Ataallah / Filistin El Eyyam Gazetesi)
‘İran Hizbullah’tan vazgeçecek mi?’
2006 savaşı ile mevcut savaş ortasındaki fark, İsrail’in Hizbullah önderlerini ortadan kaldırmayı dikkatle planlamasıdır. Bu savaş da şiddetli ve kanlı olmasına karşın evvelkine nazaran daha az yıkıcıdır. Zira mevcut savaşta askeri hücumların birden fazla Hizbullah’a, başkanlarına, silahlarına ve toplumsal dayanağının büyük olduğu bölgelere yönelik. Bir evvelki savaşta İsrail’in zoruyla yerinden edilenlerin sayısı bir milyona ulaştı ve bu savaşta şu ana kadar iki yüz bine yakın insan tıpkı durumda. Mevcut istatistiklere nazaran, son savaşta kayıpların sayısı bir evvelki savaşa nazaran üç kat daha fazla. Lakin bugünkü savaş Hizbullah için daha evvelki tüm çatışmalardan daha tehlikelidir.
Şimdi temel soru şu: Herkesin yıllardır beklediği an geldi mi? Asıl karar sahibi olan Tahran, bölgedeki askeri kollarından vazgeçme etabına gelecek mi? Bilhassa de Hizbullah’tan.
İran’ın Hizbullah’ı terk edecek kademeye gelmediğinden eminim. Tahran’da büyük bir değişiklik olmadığı sürece onu terk etmeyecek. En azından mevcut idareden bunu beklemiyorum.
Ancak gelinen noktada İran idaresi İsrail’le olan güç istikrarının artık kendi lehine olmadığının çok âlâ farkında olmalı. İsrail’le üçüncü savaşı dört gerçeği ortaya çıkardı: Bunlardan birincisi İsrail’in uzun bir savaş yürütebilecek kapasitede olması. Bu savaş yaklaşık bir yılını dolduracak. İkincisi, İsrail kamuoyu değişti ve artık savaşı destekliyor. Bunun sonucunda Netanyahu nefret edilen biriyken, artık vatandaşları ortasında tarihi bir başkan haline geldi. Üçüncüsü, İsrail, artık kendi tarafındaki insan kayıplarını pek umursamıyor. Çünkü kendi vatandaşlarından binlercesi öldü. İsrail savaş tarihinde en yüksek sayıya ulaşıldı. Bununla birlikte Gazze’den sonra Lübnan cephesini açtı. Dördüncüsü de, mevcut savaş gösterdi ki İsrail, İran, Suriye, Lübnan, Husiler, Yemen ve Gazze’ye yönelik akınlarıyla rekabet edilemeyecek bir askeri ve istihbarat gücü haline geldi. (Abdurrahman Raşid / Suudi Şark’ül Evsat Gazetesi)
Karikatür: Netanyahu ve Güç Zehirlenmesi – İmad Haccac / Kaynak: El Arabi El Cedid Gazetesi ‘Sıradaki maksat kim?’
Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah’ın öldürülmesinin akabinde şu anda güçlü bir formda gündeme gelen soru, İslami direnişin askeri önderleri ortasında çok sayıda askeri komutanın ve şehidin hayatına mal olan bu katliama İran devletinin nasıl reaksiyon vereceğidir. Ki bunlar ortasında İhtilal Muhafızları kumandan yardımcısı ve Lübnan’daki yetkilisi General Abbas Nilfuruşan da var.
Bu soruyu yanıtlamadan evvel, pek çok analistin Binyamin Netanyahu’nun bir sonraki ve ‘kronik’ amacının muhtemelen İran ve nükleer tesisleri olacağına inandığını belirtmek gerekir. Bunun nedeni de, Lübnan, Irak, Yemen, Suriye ve işgal altındaki Filistin’deki direnişin silahlarına niteliksel takviyesidir.
Tahminimize nazaran Netanyahu, Gazze’de yürüttüğü imha savaşını Lübnan’a taşıyarak, füze ve bombardıman taarruzlarını ağırlaştırarak, İran idaresini ve onun Lübnan’daki vurucu kolunu (Hizbullah) terörize etmek istiyordu. Bu sayede İran’ı iki seçenek ortasında bıraktı: Teslim olmak ya da yıkıcı bir savaşla ve başkanlarına yönelik suikastlarla karşı karşıya kalmak. (Adulbari Atvan / Rai Al Youm Gazetesi Başyazarı)
(DIŞ HABERLER SERVİSİ)