Diyarbakır’ın Sur İlçesinde çukur, hendek ve barikat teröründe ağır hasar gören 6 mahalledeki tarihi dokuda devam eden onarım çalışmalarının üzerinden 10 yıl geçmesine karşın hala tamamlanamadı. Devrin Başbakanı Ahmet Davutoğlu, Sur İlçesinde yerle bir edilen 6 mahalle ile ilgili, “Sur’u Toledo yapacağız” açıklamasında bulunmuştu. Fakat ortadan geçen mühlet zarfında hala kaplumbağa suratında ilerleyen onarım ve yenileme çalışmaları bir türlü bitirilemedi.
Hükümetin terörü sonlandırmak için 2013 yılında hayata geçirdiği “çözüm süreci” periyodunu fırsat bilen terör örgütü PKK; kırsal alandan kent merkezlerindeki birçok yerleşim yerine ağır silah ve cephane yığdı.
Suriye ve Irak’ın kuzeyi başta olmak üzere kırsal alandan da yüzlerce keskin nişancı eğitimli teröristler sivil kıyafetlerle kent merkezlerine indikten sonra uyuyan hücre olarak terör örgütünden aksiyon talimatı bekledi.
“Çözüm süreci”nin tahlile kavuşmaması üzerine terör örgütü PKK, 2015 yılında Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinin birçok yerinde çukur, hendek ve barikat terörüyle işgal ettiği mahalleleri yerle bir etti. Bunlardan biri de Diyarbakır eski Baro Başkanı da dahil olmak üzere 74 güvenlik görevlisinin şehit olduğu, 305 teröristin etkisiz hale getirildiği Diyarbakır’ın merkez Sur İlçesi oldu. PKK’lı teröristler Sur’a bağlı Dabanoğlu, Cevatpaşa, Hasırlı, Savaş, Fatihpaşa ile Cemal Yılmaz mahallelerini işgal etti.
TARİHİ DOKU AĞIR ZİYAN GÖRDÜ
Teröristler el imali patlayıcılar, suikast silahları, roketatarlarla 7 ay boyunca güvenlik güçleriyle şiddetli çatışmalar yaşadı. Hendeklerin kapatılması, barikatların kaldırılması için yaşanan çatışmalarda ağır silahlardan buradaki tarihi doku da nasibini aldı. Keldani, Süryani ve Ermeni cemaatine ilişkin Kiliseler, Akkoyunlu ve Osmanlı devrine ilişkin Mescitler, medreseler, Osmanlı yapıtı tarihi hamamlar, tarihi avlulu konutlar hanlar ve daha birçok tarih kokan eserler ağır hasar gördü, kimileri ise büsbütün yıkılarak yerle bir oldu.
AHMET DAVUTOĞLU TOLEDO YAPACAĞIZ DEMİŞTİ
7, Kolordu Komutanlığı, Jandarma Bölge Komutanlığı başta olmak üzere binlerce asker ve polisin iştirakiyle 6 mahalle uzun süren çatışmalardan sonra teröristlerden büsbütün temizlendi.
Sur’da denetimin sağlanmasıyla birlikte devrin Başbakanı Ahmet Davutoğlu, Sur ilçesindeki tarihi dokunun bozulması, 6 mahallenin yerle bir edilmesinden sonra yaptığı açıklamada, “Bu kentler 90’lı yıllarda çarpık ve denetimsiz biçimde gelişen kentler. Bu olaylar yaşanmamış olsaydı bile kentsel dönüşümün yapılması gereken yerlerdi. Bilhassa de Sur’da bir taş üzerine taş konsa haberim olacak dedim. Tescilli Diyarbakır meskenleri, mescitler, kiliseler, hanlar, Diyarbakır’ın mimari dokusuna hiçbir ziyan verilmeden restore edilecek. Sur’u o denli inşa edeceğiz ki, motamot Toledo (İspanya) üzere mimari dokusuyla herkesin görmek istediği bir yer haline gelecek” demişti.
10 YIL GEÇTİ FAKAT HALA TOLEDO OLMAYI BEKLİYOR
Bu açıklamanın üzerinden 10 yıl geçti, fakat Sur bir türlü Toledo olamadı. Birtakım bölgelerde onarım çalışmaları aslına uygun olmayıp taşlar itinayla seçilmediği için yamalı bir görünümle imaj kirliliğine neden olurken, kimi tescilli tarihi meskenler, han ve hamamlar üzere birçok tarihi yerde ise onarım çalışmaları hala tamamlanmış değil.
Kaplumbağa suratında ilerleyen yenileme çalışmalarının devam ettiği Yenikapı Caddesindeki sağlı, sollu yolun her iki tarafında ortadan 10 yıl geçmesine karşın hala terörün ağır izlerini görmem mümkün. Yıkılan tavanı çökmüş meskenlerden, ağır silah izlerine kadar birçok bölge hala onarıma alınmayı bekliyor.
SURLAR İÇİN DE BİREBİR DURUM KELAM KONUSU
Aynı durum Surlar için de geçerli. “Surlarda diriliş devam ediyor” sloganıyla başlayan onarım çalışmaları da ağır aksak ilerliyor. Terörden ağır hasar gören birçok bölgede yürütülen onarım çalışmalarıyla ilgili asılan tabelalarda bile bunu görmek mümkün. İşin bitim tarihinin üzerinden aylar geçmiş olmasına karşın yenileme çalışmalarının tamamlanmadığı görülüyor. CHP Diyarbakır Milletvekili Sezgin Tanrıkulu da, Surdaki onarım çalışmalarına dikkat çekti. Tanrıkulu, Sur’un 7. Etabında devam eden onarımda işin bitim tarihinin 24 Eylül 2024 olarak 400 gün belirlendiğini, lakin 4 ay geçmesine karşın tamamlanamadığını ve Davutoğlu’nun sav ettiği üzere Toledo olmadığı için mevzunun takipçisi olacağını söyledi.