Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Olağanüstü Bodur Öztürk, “Hamilelik aslında bir maraton üzeredir. Maratona başlamadan evvel fizikî ve ruhsal olarak annelik serüvenine ne kadar yeterli hazırlanırsanız bu süreci sağlıklı bir biçimde geçirebilirsiniz” diyor. Tüm dünyadaki gebeliklerin yaklaşık yarısı plansız, yarısı planlı gerçekleşiyor. Pekala “artık hazırım” dediğiniz noktada, sağlıklı ve huzurlu bir hamilelik için nelere dikkat etmeniz gerekiyor?
1- Bayan hastalıkları ve doğum uzmanına başvurun
Anne olmaya karar verdiğiniz andan itibaren kesinlikle bayan doğum tabibine başvurun. Vajinal muayene, pap smear testinin yapılması, vajinal ultrasonda rahminizin ve yumurtalıklarınızın kıymetlendirilmesi önem arz eder. Bazen rahim içinde polip üzere yer kaplayan oluşumlar olabilir ve gebe kalmadan evvel alınmaları gerekebilir. Servikal (rahim ağzı) smear testinde olağandışı bulgular varsa “önce anne sağlığı” prensibiyle elbette hamilelik öncesinde tedavisi gerekiyorsa bu tedavi süreçlerinin tamamlanması çok değerlidir.
2- Fazla kilonuzdan sağlıklı diyetle kurtulun
Fazla kilonuz varsa hamilelik öncesi sağlıklı bir diyetle ülkü kilonuza ulaşmaya çalışın. Ülkü kiloya ne kadar yaklaşarak gebe kalırsanız, hamilelik sürecinde gestasyonel diyabet (gebelik şekeri) ve yüksek tansiyon gelişme ihtimali de azalacaktır. Fazla kilo ile hamilelik başladıysa da beden kitle indeksinize bakılarak tüm bu süreci 5-6 kilo ile bitirmenizi hekiminiz tavsiye edebilir. Gebelik diyabeti gelişirse iri bebek, doğumda omuz takılması, operatif doğum ve meyyit doğum yapma ihtimali de maalesef artmaktadır.
3- Nizamlı antrenman yapmaya başlayın
Hamilelik periyodunda nizamlı idman yapılması değerlidir. Haftada 3/ 4 gün 30-40 dakikalık yürüyüş yapılması tavsiye edilir. Sistemli antrenman yapmaya hamilelik öncesinde başlarsanız, sürdürmek daha kolay olacaktır. Lakin, yeniden de hekiminiz kanama, erken doğum tehlikesi üzere kimi tıbbi durumlarda fizik aktiviteyi azaltmanızı yahut kısıtlamanızı isteyebilir.
4- Diyabet yahut yüksek tansiyonunuz var mı kesinlikle öğrenin
Özellikle mevcut diyabet tanısı varsa gebe kalmadan evvel “glisemik kontrolü” sağlamak çok kıymetlidir. Yüksek kan şekeri düşük yapma ihtimalini ve doğumsal anomalileri artırmaktadır. 3 aylık kan şekeri ortalamasını gösteren HbA1C pahasının yüzde 6.5’in altında olması önerilmektedir. HbA1C yüzde 10’un üzerindeyse gebe kalma planı ertelenmelidir. Üreme çağındaki bayanların yüzde 3’ünde yüksek tansiyon tanısı mevcuttur. Gebe kalmadan evvel mevcut ilaç tedavilerinin değiştirilmesi gerekebilir. Yüksek tansiyon olan gebelerde fetal gelişme kısıtlılığı, plasentanın doğum başlamadan evvel ayrılması (dekolman), gebelik zehirlenmesi (preeklampsi) riski de artmaktadır.
5- Alkol ve sigaradan kaçının
Alkol tüketimi varsa ve sigara kullanılıyorsa hamilelik öncesinde bu alışkanlıkları bırakabilmek çok değerlidir. Alkol toksik tesirler oluşturmakta, sigara da dolanım sistemini etkileyerek bebekte anne karnında gelişme sıkıntılarına yol açabilmektedir. Ayrıyeten, sigara yumurtalık sıhhati üzerine de olumsuz tesirlerde bulunabilir. Sigara ve alkol tüketimi erkek üreme sistemini de olumsuz etkilemekte ve sperm kalitesini de bozabilmektedir. Bu nedenle hem anne adayının hem de baba adayının bebek sahibi olmaya karar verdiklerinde kesinlikle sigara ve alkolden uzak durması gerekir.
6- Folik asit desteğini ihmal etmeyin
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Olağanüstü Bodur Öztürk “Hamilelik öncesi bilhassa iki-üç ay evvelden folik asit desteği başlanması ‘nöral tüp defekti’ ismini verdiğimiz sakatlıkların engellenmesinde değerli bir rol alır. Günde 400 mikrogram folik asit desteği çoklukla kâfi olacaktır. Demir eksikliği anemisi varsa hamilelik öncesinde ve hamilelik sürecinde tedavi edilmesi anne ve bebek sıhhati için kıymetlidir. Gebelerde fizyolojik anemi olabildiği üzere, ülkemizde demir eksikliği anemisine de çok sık rastlanmaktadır” diyor.
7- Tek gen hastalıklarına karşı tedbir alın
SMA üzere tek gen hastalıklarının taşıyıcılığının olup olmadığı gebe kalmadan evvel çiftlerden istenebilir. Şayet erkekte taşıyıcılık varsa anne adayı da kıymetlendirilir. İki taşıyıcı kişinin birlikteliğinden hasta bebek mümkünlüğü kelam konusu olduğu için bu çiftlere IVF (tüp bebek) yapılarak sağlıklı embriyo transferi ile hamilelik elde edilmesi önerilmektedir. Yeni evlenen çiftlerde Sıhhat Bakanlığı bu taramayı yapmaktadır.
8- Kesinlikle dişlerinizi denetim ettirin
Hamilelik öncesinde diş muayenesi ve gerekiyorsa diş sıhhati tedavinizin tamamlanması çok değerlidir. Hamilelikte birinci trimesterde (ilk 13 haftalık dönem) ve üçüncü trimesterde (28-40. hafta ortası dönem) diş tedavileri çok tercih edilmemektedir. Lokal anestezi kullanılmış olması, antibiyotik tedavi gereksinimleri hastaları bu devirde huzursuz etmek dışında, diş eti ve diş sıhhati problemleri hamilelik devrinde erken doğum hareketini de tetikleyebilir.
9- Bu hastalıklara karşı tarama yaptırın
Risk altında olanlar; cinsel yolla bulaşan ve sık görülen bakteriyel enfeksiyon hastalığı olan chlamidya, bel soğukluğu (gonore), sifiliz ve HIV açısından evvelden denetim edilebilir. Rahim ağzından ve vajinal sekresyonlardan kültür yahut PCR ile kıymetlendirme yapılabilir. Bakteriyel enfeksiyonlar hamilelik öncesinde kesinlikle tedavi edilmelidir.
10- Gerekirse aşı olun
Kan testlerinde yüksek kan şekeri yahut tiroit işlev bozukluğu olup olmadığına bakılmalıdır. Ayrıyeten eşlik eden kansızlık üzere meseleler varsa evvelden bunların tedavisi uygun olacaktır. Birtakım enfeksiyonlara karşı bağışıklık durumunuzun denetim edilmesi tavsiye edilecektir. Bunlardan kızamıkçık (Rubella) bağışıklığı bilhassa kıymetlidir. Gerekli görülürse gebe kalmadan evvel aşılanmanız tavsiye edilecektir. Hamilelik öncesinde tetanoz aşınız yoksa evvelden aşılanmanızı da tavsiye ediyorum.