Övgü Pınar
İtalyan gazeteci Cecilia Sala’nın İran’da gözaltına alınması, “rehine diplomasisi” savlarının da karıştığı karmaşık bir milletlerarası müzakere süreci başlattı.
Sala hadisesinin, İstanbul-Milano uçuşu sonrası İtalyan havalimanında yakalanan ve ABD’nin iadesini istediği bir İran vatandaşıyla ilişkili olabileceği sav ediliyor.
İtalya Dışişleri Bakanlığı, Sala’nın 19 Aralık’ta Tahran’da gözaltına alındığını 27 Aralık’ta açıkladı. Vilayet Foglio gazetesi ve Chora Media podcast platformu için çalışan 29 yaşındaki Sala 13 Aralık’ta gazeteci vizesiyle İran’a gitmiş, 20 Aralık’ta İtalya’ya dönüşünden evvel 19 Aralık’ta İran polisi tarafından otelinden alınarak Meskenin cezaevine götürülmüştü.
Sala’nın erkek arkadaşının da çalıştığı Vilayet Post sitesinin haberine nazaran İtalyan gazeteci birinci 24 saat hiç kimseyle görüştürülmeden hücrede tutuldu. Akabinde iki telefon görüşmesi yapmasına müsaade verilince ailesini ve erkek arkadaşı Daniele Ranieri’yi arayarak durumunu anlattı.
Il Post, Ranieri ile telefon görüşmesinde Sala’nın kullandığı sözlerin “doğal” olmadığını, İngilizce’den çeviriye benzeyen tabirler kullanması nedeniyle telefon konuşmasında “yazılı bir metni okumak zorunda kalmış olmasının muhtemel” göründüğünü yazdı.
İtalya basını Sala’nın bir haftadır tecrit hücresinde tutulduğunu ve avukatla görüşmesine müsaade verilmediğini bildirdi.
Cecilia Sala fakat 27 Aralık’ta İtalya’nın İran Büyükelçisi Paola Amadei ile görüşebildi. Bu tarihten itibaren İtalyan hükümetinden telaş dozu yüksek açıklamalar geldi.
Dışişleri Bakanlığı Sala’nın gözaltında tutulduğunu birinci sefer 27 Aralık’ta açıkladı ve basından “ihtiyatlı” bir yaklaşım talep etti.
Dışişleri Bakanı Antonio Tajani de sorunun süratle çözülmesini umduğunu söyledikten sonra “Fakat bu bize bağlı değil” dedi.
İtalya basınında ise Cecilia Sala’nın bir “rehine diplomasisi” siyasetinin mağduru olabileceği argümanları yer almaya başladı.
La Repubblica gazetesi “Cecilia Sala, İranlı bir silah kaçakçısının İtalya’da tutuklanmasının akabinde otelinden alındı” başlıklı haberinde şu sözleri kullandı:
“Cecilia Sala’nın hür bırakılması için çalışanları çok endişelendiren zamansal bir tesadüf var. Gazetecinin tutuklanmasından üç gün evvel, 16 Aralık’ta 38 yaşında bir İranlı, Malpensa (Milano) havaalanında tutuklandı. Kendisi İstanbul’dan geliyordu ve hakkında ABD’nin tutuklama buyruğu vardı: İsmi Muhammed Abedini ve bir istihbarat kaynağının aktardığına nazaran ‘sıradan bir vatandaş değil’.”
Kamu yayıncısı Rai, Ansa ajansı ve çok sayıda haber sitesi de Sala’nın gözaltına alınmasıyla Abedini hadisesi ortasında temas olabileceği tezini haberleştirdi.
Haberlere nazaran İran-İsviçre vatandaşı Abedini, İstanbul’dan İsviçre’ye giderken Milano’da aktarma yaptığı sırada havalimanında gözaltına alındı. ABD’nin hakkındaki tutuklama kararı nedeniyle durdurulan Abedini hakkında Milano mahkemesinin ABD’ye iade konusunda karar alması bekleniyor.
Abedini, Ürdün’de geçen Ocak ayında 3 ABD askerinin hayatını kaybettiği bir hücumla kontaklı olarak ABD yaptırım maddelerini ihlalle suçlanıyor. Abedini’yle tıpkı gün bir İran vatandaşı daha ABD’de gözaltına alınmıştı.
ABD Adalet Bakanlığı 16 Aralık’ta yaptığı açıklamada, “42 yaşındaki ABD-İran vatandaşı yaşındaki Mahdi Mohammad Sadeghi ve İranlı 38 yaşındaki Mohammad Abedininajafabadi, öteki ismiyle Mohammad Abedini, ABD ihracat denetim ve yaptırım maddelerini ihlal ederek ABD’den İran’a sofistike elektronik bileşenler ihraç etmek için komplo kurmakla suçlanıyor” dedi.
Bakanlık, Abedini’nin ayrıyeten, Ürdün’deki bir askeri üste insansız hava aracıyla düzenlenen ve 3 ABD askerinin vefatına yol açan atakla bağlı olarak bir terör örgütüne (İran İhtilal Muhafızları) maddi takviye sağlamakla suçlandığını da açıkladı.
İtalyan gazetecinin İran’da gözaltına alınmasının Abedini olayıyla irtibatlı olabileceği argümanlarını La Repubblica gazetesi ABD’li yetkililere de sordu. Gazetenin görüştüğü bir ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, “İtalyan gazeteci Cecilia Sala’nın İran’da tutuklandığından haberdarız. Bu tutuklama, bir İran vatandaşının 16 Aralık’ta İtalya’da drone bileşenleri kaçakçılığı yapmaktan tutuklanmasının akabinde geldi. Bir defa daha İran’da haklı bir neden olmaksızın keyfi olarak gözaltına alınan tüm mahkumların derhal ve şartsız hür bırakılması davetinde bulunuyoruz” dedi.
İsmi açıklanmayan Dışişleri yetkilisi, “Maalesef İran rejimi öbür birçok ülkenin vatandaşlarını haksız yere tutuklamaya devam ediyor; sıklıkla bu şahısları siyasi koz olarak kullanmayı amaçlıyor” diye ekledi.
Gazete, ABD’nin Abedini’nin İtalya’dan iadesini istemekte ise kararlı olduğunu yazdı.