İran’da, Jina Mahsa Amini’nin öldürülmesinin akabinde başlayan hareketler, iki haftayı geride bıraktı. Çabucak çabucak her gün toplumsal medyada İran’daki hareketlere dair görüntüler paylaşılıyor. Son olarak hareketler üniversitelere sıçradı. Tahran Üniversitesi ve Isfahan Üniversitesi öğrencilerinin aksiyonlara katılmak için okul kapılarından topluca çıkış imgeleri toplumsal medyada en çok izlenen görüntüler ortasında yer aldı.
Son gelişmelerden biri de sanatçı Şervin Hacıpur’un hareketlere dayanak niteliği taşıyan ‘Beraye’ isimli müziğini yayınlaması sonrası gözaltına alınması oldu. Sunucu ve direktör Mehran Mudiri de geçtiğimiz günlerde ülkeye giriş yaptığı sırada pasaportuna el konularak gözaltına alındı. Mudiri de eylemcilere takviye veren görüntü yayınlamakla suçlanıyor.
Eylemler sırasında Al-Monitor, İran İnsan Hakları Örgütü bilgilerine dayandırdığı haberinde şimdiye kadar 92 kişinin hayatını kaybettiğini yazdı. Gözaltına alınan kişi sayısı ise binlerle tabir ediliyor. Ülkede hareketçilerin haberleşmesinin önüne geçmek için internet kısıtlamaları devreye sokuldu. Gerek birbirleri gerekse de dış dünya ile bağlantı kurmakta zorlanan İranlılar, tüm bunlara karşın sokaklarda olmaya devam ediyor.
Onlardan biri olan 42 yaşındaki Azra, Tahran’da yaşıyor. İnternet kısıtlamaları altında, sıkıntı koşullarda irtibat kurduğumuz Azra ile konuştuk. Azra, her akşam saat yedi üzere sokağa çıktığını ve gece yarısı döndüğünü belirterek, “Her şey çocuklarımızın geleceği için” diyor.
‘HER AKŞAM HAREKETLERE KATILMAK İÇİN SOKAĞA ÇIKIYORUM’
Azra, internet kısıtlamaları nedeniyle çok güç irtibat kurduklarını bu nedenle her akşam aksiyonlara katılmak için sokağa çıktığını belirtiyor. Nerede hareket varsa ona katıldığını söyleyerek eylemcilere su, ilaç, maske dağıtarak dayanak olmaya çalıştığını söz ediyor. Jina Mahsa Amini’nin öldürülmesinin ülkede büyük bir öfkeye yol açtığını ve Amini’nin artık bir sembol haline geldiğini anlatırken aslında bunun birinci örnek olmadığından dem vuruyor.
İki çocuğu olan Azra, Amini için ‘benim kızım sayılır’ tabirini kullanıyor. Çocuklarının geleceği için kaygılı. Çünkü Amini’nin yaşadıklarını pek çok bayan da yaşıyor. Ona nazaran bu ne birinci ne de son olacak: “İran’da pek çok bayan Mahsa üzere muamele görüyor. Yalnızca o değil. Evet, o sembol oldu. Onun başına gelenleri herkes duydu. Lakin o kadar çok bayana baskı yapıyorlar ki, birçoklarından haberiniz bile olmuyor. Aileleri tehdit ediliyor ve başına gelenleri anlatamıyorlar bile.”
‘GENÇLER TALEPLERİNDE DAHA NET, BU REJİMİ İSTEMİYORLAR’
Eylemlerde bayanların başörtüsünü çıkarıp yakmaları, saçlarını kesmeleri, ön sıralarda yer almaları dikkat çekiyor. Azra, bunu çok değerli bulsa da İran’daki tek sorunun başörtüsü olmadığını lisana getiriyor. Ahlak polisinin halinin çok problemli olduğunu belirten Azra, “Sadece başörtüsüne değil, ne giydiğinize bile karışıyorlar. Bu başınıza çok büyük bela açabiliyor. Büyük bir baskı var bayanların üzerinde” diyor.
Şu an sokaklarda daha çok gençlerin olduğunu söyleyerek onların çok daha net talepleri olduğunu anlatıyor: “Belli bir yaşın üstündeki kümenin gayesi yok. Sokağa çıkıp ne yapacaklarını bilmiyorlar fakat gençler o denli değil. Her şeyin farkındalar. Gençleri kandırmak da kolay değil. Benim jenerasyonumu kandırdılar ve sistemi bir halde buraya kadar getirdiler lakin gençler o denli değil. Tabi ki beşerler korkuyor. Sonuçta silah kullanılıyor. Ölen oluyor, yaralanan oluyor. Ancak gençler taleplerinde daha net, bu rejimi istemiyorlar.”
‘GENÇLER BOŞA ÖLMÜŞ OLSUN İSTEMİYORUM’
Ancak Azra, aksiyonların kazanım olmaksızın sönümlenmesinden çok korkuyor. İran’da daha evvel yaşanan kitlesel hareketleri hatırlatıyor ve bu hareketlerin nasıl rejim tarafından bastırıldığını, sonrasındaki gözaltı dalgalarını düşündükçe karamsarlaşıyor. Rejimin kazanması halinde benzeri bir sürecin yaşanacağını lisana getiren Azra, “Böyle bir şey olursa, geride kalanlar için çok daha baskıcı ve zorbalık dolu günler başlayacak. Hareketler başlayalı nerdeyse iki hafta oldu ve hala devam ediyor. Bunun sonucunda ‘ne kazanım olacak ya da olacak mı’ muhakkak değil lakin gençler bir umut tekrar de sokağa çıkıyor. Benim en büyük kaygım, bunun da daha evvelki hareketler üzere rejim tarafından bastırılması. Gençler boşa ölmüş olsun istemiyorum” diye konuşuyor.
Azra bir de davet yapıyor: “Her yerde bizim için dayanak hareketleri yapılıyor. Bunlar devam etsin, bizi yalnız bırakmayın.”
Editörün Notu: Haberde geçen isim, güvenlik gerekçesiyle değiştirilmiştir.