Kıdem tazminatı, çalışanların, emeklilik hesabı yapanların, askerlik için gün sayanların ve evlendikten sonra 1 yıl içinde işten ayrılacak olan kadınların en çok merak ettiği konuların başında geliyor.
Aynı iş yerinde 1 yıldan fazla çalışması bulunanlar yasalarla belirlenen kriterleri karşıladığında en son aldığı aylık brüt ücrete göre kıdem tazminatına hak kazanıyor.
Tazminatın alt limiti yılda bir kez ve üst limiti ise iki kez değişiyor. Alt limiti asgari ücret belirliyor. Asgari ücret 1 Ocak itibarıyla yüzde 21.56’lık artışla brüt 3 bin 577 liraya (net 2 bin 825 lira) çıkmıştı. Yani en düşük tazminatta bu tutar baz alınıyor. Yeni asgari ücret görüşmelerinin tarihi belli olmasa da aralık ayında başlaması bekleniyor.
Posta’da yer alan habere göre yaklaşık 8 milyon kişi asgari ücretle çalışıyor. Çalışanların beklentileri asgari ücrette ciddi artış olması yönünde. Siyasiler de bu beklentiyi destekler nitelikte açıklamalar yapıyor.
AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Özhaseki, katıldığı bir televizyon programında, vatandaşların asgari ücretin yetersizliği nedeniyle sanayideki işlere yönelmediğini belirterek, “O zaman biraz artış gerekiyor. Ciddi bir artış olacağını zannediyorum” açıklamasını yaptı.
Asgari ücretteki net artış aralık sonunda belli olacak. Ancak genel beklenti 3 bin 500 lira civarında yoğunlaşmış durumda. Bu da yüzde 25 zam anlamına geliyor. Bu durumda brüt asgari ücret 4 bin 520 liraya çıkacak.
Pazarlığa göre zammın yüzde 30’a çıkması durumunda net asgari ücret 3 bin 672 liraya yükselirse, brüt tutar da 4 bin 820 liraya çıkacak. Bu artış dolayısıyla milyonlarca çalışanın da kıdem tazminatı artmış olacak.
Asgari ücrette yüzde 25 artış olursa yıllık kıdem tazminatı net 4 bin 485 lira olacak ve 10 yıllık çalışması olan 44 bin 893 lira alacak. Şu anki asgari ücrete göre 10 yıllık çalışmaya karşılık alınabilecek kıdem 35 bin 527 lira.
Yani yaklaşık 9 bin liralık fark var. Asgari ücretteki artışın yüzde 30 olması yani brütün 4 bin 820 liraya çıkması halinde ise yıllık kıdem 4 bin 783 lira, 10 yıllık tazminat da 47 bin 873 liraya ulaşacak.
Kıdem tazminatının 1 yıl için en yüksek tutarını ifade eden tavan ise memur maaş katsayısına göre belirleniyor. Diğer bir deyişle memur maaşındaki artışa endeksli bir kıdem tavanı var ve ocak-temmuz olmak üzere 6 ayda bir güncelleniyor.
Temmuz itibarıyla bu tutar 8 bin 284 lira olarak belirlenmişti. Ocak itibarıyla memura yüzde 5 toplu sözleşme zammı verilecek. Ayrıca yine ocak itibarıyla geriye dönük 6 aylık enflasyon, yüzde 3’ü ne kadar aştıysa o fark da maaşa eklenecek ve böylece memur maaş katsayısı bulunacak.
Merkez Bankası’nın yıl sonu öngörüsüne göre enflasyon farkının da yüzde 6-7 civarında olması bekleniyor. Yani toplamda yüzde 12’ye varan ocak zammı söz konusu olacağı hesaplanıyor.
Bu durumda tavan kıdem tazminatının 9 bin 250 liraya yükselmesi bekleniyor. Bir başka deyişle 10 bin liranın üzerinde brüt ücreti olanlar, ocak itibarıyla her yıl için yaklaşık 1.000 lira fazla tazminata hak kazanacak.
3600 gün, 4500 gün veya 7000 gün şartıyla yani emeklilik hakkıyla işten ayrılacakların, tazminat tutarlarının değiştiği ocak ve temmuz sonrasını tercih etmeleri daha yüksek tazminat almalarını sağlar.
Tabii burada iş yerindeki brüt (giydirilmiş ücret) önemli. Brüt ücreti asgari ücretten yüksek, kıdem tazminatı tavanından düşük olanların ocak veya temmuz aylarını beklemesine gerek yok.