Rusya’nın başkenti Moskova’nın güneyinde yaşayan araba tamircisi Ivan (35), diğer Rus vatandaşları gibi Batı yaptırımları kaynaklı bir ekonomik kriz yaşanacağı konusunda endişeli.
Rusya, milyarlarca dolarlık mali rezerv ile birlikte petrol ve doğalgaz ihracatından gelen milyonlarca dolarla, Ukrayna’ya yönelik saldırısı nedeniyle uygulanan Batı yaptırımlarının etkisini henüz tam olarak hissetmedi.
Ancak Ivan gibi birçok Rus, krizin gelmek üzere olduğu konusunda karamsar.
Ivan müşterilerin arabalarını tamir etmesi için ihtiyaç duyduğu yabancı parçaları bulmakta giderek zorlanıyor.
Birçok markanın Rusya’ya ihracatını durdurmasının ardından fiyatlar en az yüzde 30 arttı.
Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığı habere göre, soyadını açıklamak istemeyen Ivan adlı Rus vatandaşı, “Stokumuz tükeniyor. Bir noktada hiçbir şey kalmayacak. Yabancı arabası olanlar endişeli, gelecekte ne yapacaklarını merak ediyorlar” dedi.
Fabrikalarda ithal parça sıkıntısıyla karşı karşıya kalan yetkililer, Mayıs ayında hava yastığı zorunluluğundan vazgeçmek gibi yerel olarak üretilen otomobiller için güvenlik ve emisyon standartlarını hafifletti.
Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rus ekonomisinin krizden daha güçlü çıkacağını söyleyerek Batı yaptırımlarına meydan okudu.
HARCAMALARDA GERİLEME
Ancak Rusya, imalat ekipmanından tüketim mallarına kadar her şeyin ithalatına büyük ölçüde bağımlı ve ekonomistler, yaptırımların ağır etkisinin henüz gelmediğine inanıyor.
Savaşın başlamasının üzerinden neredeyse 100 gün geçmesine rağmen, ister yetkili, ister sıradan vatandaş olsun, Ruslar kağıttan ilaca kadar çeşitli malların kıtlığını içeren bir dizi sorundan bahsediyor.
Yetkililer, yaptırımların etkisini değerlendirmeyi zorlaştıracak şekilde önemli verileri yayınlamayı bıraktı.
Ancak mevcut birkaç ekonomik gösterge önemli sorunlara işaret ediyor.
Sıkı sermaye kontrolleri, yüksek enerji fiyatları ve ithalattaki çöküş ve rublede bir artışa yol açarak, Rusya Merkez Bankası’nın para birimini dizginlemek amacıyla geçen hafta faiz oranını düşürmesine neden oldu.
Bu arada enflasyon, Nisan ayında son 20 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 17,8’e ulaştı.
Yurt içi katma değer veya satış vergisinden elde edilen gelirler Nisan ayında yarıdan fazla düştü, ithal mallardaki KDV ücretleri 2021’de aynı aya göre üçte bir oranında indi.
Rusya Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina, Nisan ayında büyük ya da küçük şirketlerde tüm sektörlerde sorunlar ortaya çıktığı konusunda uyardı.
DÜĞME VE KAĞIT SIKINTISI
Nabiullina, tekstil üreticilerinin düğme satın almakta zorlandıklarını, kağıt üreticilerinin ise ağartıcı madde sıkıntısı çektiğini kaydetti.
Beyaz kağıt fiyatları çarpıcı biçimde yükseldi ve Moskova’daki bazı işletmeler faturaları ağartılmamış kağıda basmaya başladı.
Özellikle havacılık ve turizm sektörleri ağır darbe aldı. Avrupa ile doğrudan uçuşlar kesildi ve Ruslar artık banka kartlarını yurt dışında kullanamaz hale geldi.
Rus Demiryolları, uçuşların yokluğunu telafi etmek için ek tren seferleri başlattı.
Ukrayna’ya açılan savaşın bir sonucu olarak petrol ve doğalgaz fiyatlarında yaşanan artış, on binlerce işçinin işten çıkarılmasına, ücretsiz izne ayrılmasına veya maaşlarının kesilmesine, fabrikaların ise yabancı bileşen sıkıntısı nedeniyle üretimi durdurmasına rağmen, Rus ekonomisinin ayakta kalmasına yardımcı oluyor.
Danışmanlık firması Macro-Advisory’nin kurucusu ve uzun süredir Rus ekonomisinin gözlemcisi olan Chris Weafer, yaptırımların ağırlıklı olarak Mart ve Nisan aylarında finansal sistemi vurduğunu söyledi.
AFP’ye demeç veren Weafer, “Önümüzdeki aylarda maaş kesintileri başlayacak. Ücretler düşecek ve bu enflasyonla birlikte insanların harcanabilir gelirini büyük ölçüde etkileyecek” dedi.
Ancak Weafer, Rusya’nın güçlü bir mali durumda olduğunu ve yetkililerin ekonominin hala ayakta kalmasına yardımcı olabilecekleri de vurguladı.
Avrupa Birliği’nin (AB) bu hafta Rus petrol ithalatının üçte ikisinden fazlasını yasaklama kararının pek çok kişinin umduğu kadar etkili olmayacağını söyleyen Weafer, “Petrol yaptırımları başladığında, Rusya enerji ihracatını AB pazarından başka yerlere, özellikle Asya’ya taşımış olacak” diye ekledi.
Weafer, Batı’nın daha etkili bir sektör olan doğalgaza yaptırım uygulaması gibi Rusya’nın enerji sektörüne yönelik daha fazla hamle yapmasının ciddi zararlara yol açabileceği konusunda da uyardı.